Υπάρχει ένας παραλληλισμός πια μεταξύ της κοινωνικής αδράνειας, της μονοκρατορίας ισχυρών πολιτικών για το πώς θα πάνε τα πράγματα και των ατομικών συμπεριφορών των πολλών που δεν μπορούν να δουν καμία έννοια σε λέξεις όπως «κοινό» και «συλλογικότητα». Στην πράξη είναι μία συνθήκη ήττας.

Εξηγούμαι.

Η κοινωνική αδράνεια είναι μία κατάσταση σχεδόν παγιωμένη. Δεν κινείται φύλλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βράζει ο τόπος από τη δυσαρέσκεια για την ακρίβεια ή η απελπισία όταν συσσωρεύονται οι απλήρωτοι λογαριασμοί. Πολύς κόσμος είναι σε σημείο βρασμού, αλλά αυτό δεν μετατρέπεται και σε κοινωνική εγρήγορση. Για κάποιους, τους νέους ειδικά, είναι μια εφόρμηση για έξοδο. Κυριολεκτικά κοιτάνε πώς θα δουλέψουν στο εξωτερικό.

Η μονοκρατορία του κυρίαρχου είναι η άλλη πλευρά. Ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες δεν υπήρχε αυτή η αίσθηση ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Πόλεμος πόλεμος. Ακρίβεια ακρίβεια. Χαμηλοί μισθοί, χαμηλοί μισθοί. Αυταρχισμός και μειωμένη δημοκρατία. Αυτά. Ως δεδομένα. Σαν να μην υπάρχουν καν αποχρώσεις κι αν τολμήσεις να φανταστείς έστω κάτι εναλλακτικό μπορεί να χαρακτηριστείς και ένοχος. Ένοχος φαντασίας.

Και μετά είναι ο ατομικισμός. Ήταν αλήθεια αυτή η χώρα, χώρα τόσων πολλών ατομικιστών; Εδώ είναι η αποθέωση του «εγώ να περνώ καλά» του «δικού μου δίκιου», του «έτσι θέλω, γιατί μπορώ». Μπορεί να ήμασταν και παλιότερα έτσι, αλλά ίσως να υπήρχαν κι άλλοι τρόποι κι άλλα υποδείγματα. Σίγουρα υπήρχαν. Έχουμε μείνει κι από άλλους τρόπους ζωής. Έτσι κι αλλιώς το διαφορετικό δαιμονοποιείται ανοιχτά πια.

Ενδέχεται να μην είναι αυτή μια μοναδική οπτική για τη ζωή που ζούμε. Κανένας δεν μπορεί να έχει τη μόνη αλήθεια. Αλλά μέρος της πολλοί το ζούμε λίγο πολύ.

Κι ίσως το να τα συζητάμε όλα αυτά με αυτό τον τρόπο να μας βυθίζει περισσότερο στην απαισιοδοξία. Γιατί τόσος κόσμος εκεί έξω αγωνίζεται, παλεύει για τη ζωή ακόμα κι αν αισθάνεται τη ματαιότητα, ή βρίσκει τα εμπόδια που περιγράφουμε εδώ.

Και τελικά κάπου εκεί μάλλον βρίσκεται και η απάντηση. Παλεύεις όσο μπορείς κι αγωνίζεσαι από το δικό σου μέρος. Όσο μπορούμε καλύτερα. Αυτή είναι μία απάντηση.