Οι προτάσεις του Πανελλαδικού Δικτύου των Διοικήσεων των Κέντρων Πρόληψης (ΔΙ.ΚΕ.ΠΡ.Ε.) στο νομοσχέδιο για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, παρουσιάστηκαν στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής με τοποθέτηση του Προέδρου του ΔΙ.ΚΕ.ΠΡ.Ε. Στέφανου Τζιμογιάννη.

Όπως επισημάνθηκε αρχικά τα 75 Κέντρα Πρόληψης (Κ.Π.) των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «που λειτουργούν στο χώρο μας πάνω από τριάντα (30) χρόνια, είναι από τις, πλέον, αποτελεσματικές δομές στον τομέα της Πρωτογενούς Πρόληψης κατά των ουσιών και των εν γένει εξαρτήσεων.

Έχουν επιτελέσει ένα σημαντικό έργο που έχει αναγνωρισθεί από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και έχουν καταξιωθεί στις τοπικές κοινωνίες.

Συνολικά, από τα προγράμματα και τις παρεμβάσεις που απευθύνονται σε παιδιά, εφήβους, νέους, εκπαιδευτικούς, γονείς, ιερείς, σώματα ασφαλείας και στο γενικό πληθυσμό, ωφελήθηκαν εκατοντάδες πολίτες, αν αναλογιστούμε πως τα έτη 2017, 2018, 2019, 2020, ωφελήθηκαν πάνω από 290.000, ετησίως, εκ των οποίων η πλειοψηφία σε μαθητές της Α/βάθμιας και β/βάθμιας Εκπαίδευσης.

Κάποια Κ.Π. κατάφεραν να αποσπάσουν σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, όπως το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πρόληψης Pompidou, από το Συμβούλιο της Ευρώπης για πρωτοπόρα-καινοτόμα προγράμματα Πρόληψης».

«Μοντέλο για την ίδρυση και λειτουργία τους αποτέλεσε ο Συμβουλευτικός Σταθμός Καταπολέμησης Ναρκωτικών Ιωαννίνων, το πρώτο (1ο) Κ.Π. στην Ελλάδα, ο οποίος, από το 1994, είχε οργανωθεί και λειτουργούσε ως δίκτυο φορέων της τοπικής κοινότητας , με πρωτοβουλία του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ηπείρου.

Η μορφή αυτή οργάνωσης, είχε και ένα συμβολικό χαρακτήρα, η τοπική κοινότητα αυτοοργανώνεται για να αντιμετωπίσει ένα μείζον κοινωνικό πρόβλημα, τα ναρκωτικά-τις εξαρτήσεις.

Με την ισότιμη συμμετοχή όλων των ενεργών πολιτικών, επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, με τη μορφή των Αστικών Εταιρειών, διασφαλίζουν αφενός την τοπικότητα των δράσεων και αφετέρου, λόγω της ευελιξίας που διακρίνει τον τρόπο λειτουργίας τους, την άμεση ανταπόκριση σε ανάγκες και αιτήματα των τοπικών κοινωνιών», τονίζεται. «Ο ρόλος των τοπικών φορέων στην πρόληψη των εξαρτήσεων, είναι σημαντικός, όπως αναφέρεται από Διεθνείς Οργανισμούς. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας, αναφέρει, μετά από έρευνα που διενήργησε, πως: «οι κάτοικοι μιας περιοχής είναι σε καλύτερη θέση να διαγνώσουν τις τοπικές προτεραιότητες και να στηρίζουν λύσεις. Αλλά και οι άνθρωποι (δέκτες των προγραμμάτων πρόληψης) είναι πιο ευαίσθητοι στην προσωπική επιρροή των ατόμων του άμεσου περιβάλλοντός τους, παρά σε μηνύματα που προέρχονται από άγνωστα άτομα».

Ορθώς, χαρακτηρίσθηκε η σημερινή μορφή οργάνωσης και λειτουργίας των Κ.Π., ως πρότυπο μοντέλο άσκησης κοινωνικής πολιτικής και εκπόνησης δράσεων προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας (Συνέδριο ΚΕΔΕ, Ιωάννινα 2017).

Για αυτούς τους λόγους, η εκάστοτε Κυβέρνηση, οφείλει να ενισχύει κοινωνικές πρωτοβουλίες για σημαντικά ζητήματα που τις απασχολούν, να τις χρηματοδοτεί, αποδεικνύοντας στην πράξη την ωφελιμότητα της συμμετοχικής Δημοκρατίας και να μην τις αποθαρρύνει».

Και προστίθεται:

«Τελικά, το Σχέδιο Νόμου που κατετέθη για διαβούλευση, δεν απέχει πολύ από τα προσχέδια που διέρρευσαν.

Δημιουργείται ένας συγκεντρωτικός Οργανισμός (ΕΟΠΑΕ), απόλυτα ελεγχόμενος από την Κυβέρνηση, στον οποίο εντάσσονται τόσο οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, όσο και η Πρόληψη και Αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.

-Μετατρέπει δομές που ανήκουν σε ΝΠΔΔ, σε νοσοκομεία του ΕΣΥ, σε ΝΠΙΔ ενισχύοντας και ενθαρρύνοντας την ιδιωτική πρωτοβουλία, ακυρώνοντας έτσι τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα των υπηρεσιών.

Επειδή έχουν περάσει τριάντα (30) ολόκληρα χρόνια από τη λειτουργία των Κ.Π. και καθώς βρισκόμαστε σε μια εποχή έντονης ρευστότητας, οι κυβερνητικές πολιτικές στον τομέα της Πρωτογενούς Πρόληψης πρέπει να έχουν χαρακτηριστικά καινοτόμα, εξωστρεφή και αποτελεσματικά επωφελεία των τοπικών κοινωνιών.

Αντ΄αυτών, η φιλοσοφία του Σχεδίου Νόμου με τον κατ’ επίφαση τίτλο «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση», ουδεμία αναφορά κάνει για την τύχη των Κ.Π.. Τα αφήνει ως έχουν μέχρι το 2027 και από εκεί και πέρα «γαία πυρί μειχθήτω».

Παρά τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλαμε ως ΔΙ.ΚΕ.ΠΡ.Ε., δέκα (10) ολόκληρους μήνες, να αποφευχθεί η κατάθεση του επαίσχυντου αυτού Νομοσχεδίου, έχοντας τη συμπαράσταση όλων των κοινωνικών, πολιτικών και επιστημονικών φορέων, δυστυχώς, ο στόχος μας δεν επετεύχθη».  Το Δ.Σ. του Πανελλαδικού Δικτύου των Διοικήσεων των Κέντρων Πρόληψης (ΔΙ.ΚΕ.ΠΡ.Ε.), αποφάσισε, ομόφωνα, να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις επί των άρθρων.

Δύο από τις προτάσεις είναι:

– Άρθρο 29, §4ε

«Σύμφωνα με το  Άρθρο 29, §4ε, ο ΕΟΠΑΕ, ως καθολικός διάδοχος του ΟΚΑΝΑ, δεσμεύεται να εφαρμόσει, απαρεγκλίτως, τους όρους της Προγραμματικής Σύμβασης που έχει συνάψει με τα Κ.Π. για το 2021-2027. Ως εκ τούτου, υποχρεούται να υλοποιήσει όλες τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη σύμβαση, που σημαίνει:

-Αναγορεύεται (ΕΟΠΑΕ), εποπτεύουσα Αρχή των Κ.Π. και δεσμεύεται για την α) Διοικητική, Επιστημονική υποστήριξη, εποπτεία και αξιολόγηση των δράσεων, β) Εκπαίδευση προσωπικού και όχι προσλήψεις με συμβάσεις κλπ., γ) Σύνταξη και ψήφιση του Ενιαίου Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας των, δ) Τακτικούς ελέγχους της οικονομικής διαχείρισης, ε) Χρηματοδότηση των Κ.Π. και ό,τι άλλο προβλέπεται.

Στο εν λόγω Άρθρο 29, προτείνουμε να προστεθεί:

«Τα Κ.Π. να ενταχθούν υπό την εποπτεία του ΕΟΠΑΕ ακόμη και μετά το 2027, να συνεχισθεί η λειτουργία τους με το ίδιο καθεστώς».

Οφείλει ο ΕΠΟΑΕ να μην τα αφήσει στην τύχη τους, να μην τα αποδυναμώσει με μετακινήσεις προσωπικού, να μην τα απαξιώσει και τα οδηγήσει στο κλείσιμό τους. Πρέπει να είναι ξεκάθαροι οι στόχοι του Ν/Σ.

Οι εργαζόμενοι και οι Διοικήσεις ακόμη, με τη σκέψη ότι θα είναι στη δουλειά τους μέχρι το 2027, είναι φυσικό και επόμενο να βρεθούν σε κατάσταση αβεβαιότητας, απογοήτευσης και απροθυμίας με άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγικότητά τους. Για αυτό πρέπει να υπάρχουν καθαρές λύσεις».       

– Άρθρο 32, §1  Ίδρυση δομών από τον ΕΟΠΑΕ

Προτείνουμε να προστεθεί το παρακάτω:

«Τα Κ.Π. των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, συμβάλουν και συντελούν με τη λειτουργία τους και την παροχή υπηρεσιών στην υλοποίηση και στην επίτευξη των στόχων του ΕΟΠΑΕ».

Το Άρθρο 60, §4 του Ν. 4139/13, ορίζει πως τα Κ.Π. του Άρθρου 61 του Ν. 3459/2006, είναι εγκεκριμένοι οργανισμοί για την υλοποίηση προγραμμάτων Πρόληψης στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.

Να παραμείνουν εν λειτουργία και μετά το 2027, χωρίς κανένας εργαζόμενος να χάσει τη δουλειά του, με τα ισχύοντα δικαιώματα και υποχρεώσεις, με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων, ως αποκεντρωμένες οργανικές μονάδες του ΕΟΠΑΕ.

Διαθέτουν ένα άρτια εξειδικευμένο προσωπικό (Διοικητικό- Επιστημονικό), με συσσωρευμένη εμπειρία δεκαετιών που δαπανήθηκαν εκατομμύρια ευρώ από το Δημόσιο Ταμείο, για την εκπαίδευσή τους».