Σε κεντρικό πρόβλημα αναδεικνύεται η εξασφάλιση των χρηματοδοτικών πόρων, για την πορεία των πόλεων προς τον στόχο της Κλιματικής Ουδετερότητας το 2030. Υπάρχουν όμως κι άλλα προβλήματα όπως η οργάνωση και η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας που πρέπει να επιλυθούν ώστε να επιτελέσουν το έργο τους οι Δήμοι που συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή επιστολή, ένας εκ των οποίων είναι και ο Δήμος Ιωαννιτών.

Τα συμπεράσματα αυτά συνάγονται από την παρουσίαση που έκανε την Τρίτη η δημοτική αρχή με αφορμή και τη συμμετοχή του Δήμου στις εργασίες της 3ης ετήσιας συνάντησης των 100 Κλιματικά Ουδέτερων και Έξυπνων Πόλεων που έγινε στην «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2024», την Βαλένθια στις 25 και 26 Ιουνίου.

Ο Δήμαρχος

Ο δήμαρχος, Θωμάς Μπέγκας, επέλεξε να παρευρεθεί προσωπικά στο συνέδριο, και να εμπλακεί ενεργά στις εργασίες του συνεδρίου, καθώς, όπως ανέφερε στη συνέντευξη τύπου, θεωρεί ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έχει δημιουργήσει πολλές προσδοκίες, αλλά και ερωτηματικά, που απαιτούν τόσο πολιτική διαχείριση όσο και τεχνική διευκρίνιση.

«Η δημοτική μας αρχή έχει από την πρώτη στιγμή αποφασίσει να πορευτεί με διαφάνεια και με ειλικρίνεια απέναντι στους δημότες, ενημερώνοντάς τους για τα μικρά και μεγάλα θέματα και καθιστώντας τους συμμέτοχους στη λήψη αποφάσεων.

Επομένως σήμερα θα επιχειρήσω να σας μεταφέρω όσο πιο κατανοητά και με πληρότητα όσα αποκόμισα από τις συναντήσεις και τις εισηγήσεις του συνεδρίου», ανέφερε αρχικά ο κ. Μπέγκας, και πρόσθεσε σειρά σημείων:

«1.Η Ευρωπαϊκή ένωση, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, με στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050, επέλεξε 100 πόλεις, οι οποίες θα πρέπει να κατακτήσουν αυτόν τον στόχο νωρίτερα, ως το 2030, και να λειτουργήσουν ως πιλότοι για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις.

2.Σε αυτό το πλαίσιο, η κάθε επιλεγμένη πόλη όφειλε να καταρτίσει ένα κλιματικό σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή ένωση, εξηγώντας πώς σχεδιάζει να πετύχει τον στόχο των μηδενικών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα.

3.Το κλιματικό σύμφωνο των Ιωαννίνων εγκρίθηκε και πλέον είμαστε κάτοχοι του επίσημου σήματος της πόλης – πιλότου.

4.Τα θέματα που πραγματεύεται το σύμφωνο σε γενικές γραμμές, αφορούν την ενέργεια, την κινητικότητα, τον σχεδιασμό του δημόσιου χώρου και τη συμμετοχικότητα.

5.Τι σημαίνει αυτό για τα Γιάννενα; Σημαίνει δυνατότητες αλλά και εμπόδια, προσδοκίες αλλά και υποχρεώσεις».

Δυνατότητες και εμπόδια

Οι δυνατότητες σύμφωνα με τον δήμαρχο είναι:

«Να προσαρμοστούμε ως πόλη στην κλιματική αλλαγή και να γίνουμε ανθεκτικοί στα ακραία καιρικά φαινόμενα, αναβαθμίζοντας παράλληλα την καθημερινότητά μας, τις συνθήκες διαβίωσης, την οικονομία αλλά και τους κοινωνικούς συσχετισμούς.

Τα εμπόδια όπως τα συνόψισε είναι:  «Η υποστελέχωση των υπηρεσιών μας και η έλλειψη επικαιροποιημένης κατάρτισης, καθώς η διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων απαιτεί ώριμες μελέτες. Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου που να ρυθμίζει τη χρηματοδότηση απευθείας στους Δήμους. Ο ενδιάμεσος ρόλος του κεντρικού κράτους, με τις δυσκίνητες και χρονοβόρες διαδικασίες. Η αμηχανία που υπάρχει σε επίπεδο τεχνοκρατών στην Ε.Ε. οι οποίοι αναμένουν που θα κινηθεί πολιτικά η Ευρώπη μετά τις τελευταίες ευρωεκλογές».

Οι προσδοκίες

Ως προς τις προσδοκίες ο κ. Μπέγκας ανέφερε:

«Να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε το εγχείρημα των 100 κλιματικά ουδέτερων πόλεων, προς όφελος των γειτονιών και των δημόσιων χώρων μας, με ένα δίκαιο και ισόρροπα κατανεμημένο σύστημα.

«Εντατική δουλειά από τον Δήμο, ενεργή συμμετοχή των δημοτών, αναθεώρηση της νοοτροπίας μας, εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή επικαιρότητα, στα δικά μας μέτρα», ανέφερε τέλος για τις υποχρεώσεις.

Ο δήμαρχος επισήμανε ακόμα ότι αυτό που έγινε σαφές στη Βαλένθια, είναι ότι δεν υπάρχουν ακόμη όλες οι απαντήσεις και ότι για να φτάσουμε να αρχίσουμε να υλοποιούμε τον σχεδιασμό μας, απαιτούνται βήματα και λύσεις που ξεπερνούν τους Δήμους. «Εμείς από την πλευρά μας, ως δημοτική αρχή, είμαστε αποφασισμένοι να εργαστούμε σκληρά πάνω σε αυτήν την ατζέντα, η οποία στην ουσία της ούτως ή άλλως αποτελούσε προτεραιότητά μας από το 2019. Είμαστε διατεθειμένοι να εκπαιδευτούμε, να βγούμε από την πεπατημένη, να συνεργαστούμε με πολίτες και φορείς αλλά και να διεκδικήσουμε, καθώς με τα σημερινά δεδομένα, πέρα από τις θεωρητικά εξαιρετικές προθέσεις, δεν εξασφαλίζονται οι απαραίτητοι πόροι», σημείωσε ο κ. Μπέγκας.

Συνάντηση στα Γιάννενα

Ως αφετηρία αυτών των διεκδικήσεων, ο δήμαρχος πήρε την πρωτοβουλία, όπως είπε να καλέσει τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις πιλότους σε σύσκεψη εργασίας Δημάρχων και συνεργατών την ερχόμενη Πέμπτη εδώ στα Γιάννενα.

Ο σκοπός της συνάντησης είναι διττός:

Σε πολιτικό επίπεδο η δικτύωση των ελληνικών πόλεων θα διευκολύνει την κοινή στόχευση με έμφαση στην πιο αποτελεσματική διεκδίκηση πόρων από το κεντρικό κράτος και την Ε.Ε.

Σε τεχνοκρατικό επίπεδο, η ομαδική εργασία πάνω σε κοινούς στόχους θα μπορέσει να δομήσει συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς το κεντρικό κράτος θα πρέπει να συνδράμει τους Δήμους, οι οποίοι έχουν δεσμευτεί ότι θα επιτύχουν νωρίτερα τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας.

«Σε συνέχεια αυτής της συνάντησης, στις 18 Ιουλίου, υποδεχόμαστε στα Γιάννενα την σύμβουλο της πόλης από την Ευρωπαϊκή Ένωση με σκοπό την αποτύπωση της τρέχουσας κατάστασης και την επικαιροποίηση του οδικού χάρτη με ρεαλιστικά δεδομένα, έτσι ώστε να προχωρήσει μπροστά το εγχείρημα.

Άρα θεωρούμε σημαντικό να της μεταφέρουμε και τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν από τη συνάντηση των αντιπροσωπειών των 6 πόλεων στα Γιάννενα.

Γιατί αυτή τη στιγμή, τα χρηματοδοτικά εργαλεία με τα οποία καλούμαστε να επιτύχουμε τους στόχους του προγράμματος των 100 κλιματικά ουδέτερων πόλεων είναι ακριβώς τα ίδια με αυτά που έχουν όλοι οι δήμοι στην χώρα, χωρίς καμία προτεραιότητα για τους δήμους του συμφώνου ή κάποια διαφορετική μεταχείριση», κατέληξε ο κ Μπέγκας.

Τα δεδομένα και η χρηματοδότηση

Από την μεριά του ο αντιδήμαρχος Προγραμματισμού, Θωμάς Γιωτίτσας, περιέγραψε την υφιστάμενη κατάσταση για το δήμο Ιωαννιτών, ο οποίος έχει εγκεκριμένο σχέδιο δράσης και επενδυτικό σχέδιο, είναι μια από τις 112 πόλεις με εγκεκριμένο το κλιματικό σύμφωνο, έχοντας λάβει και το ευρωπαϊκό σήμα πιστοποίησης, είναι ενταγμένος στο πιλοτικό πρόγραμμα Pilot Cities μέσω του οποίου θα επιλεγούν γειτονιές του δήμου για να λειτουργήσουν ως «πιλότοι» ενεργειακής ουδετερότητας για το σύνολο του δήμου και τέλος έχει υπογραφή το κλιματικό σύμφωνο μεταξύ φορέων, επιχειρήσεων και ιδιωτών.

Ο κ. Γιωτίτσας, στάθηκε στο θέμα της χρηματοδότησης, τονίζοντας ότι εκεί υπάρχει το μεγαλύτερο θολό τοπίο.

Όπως ανέφερε,  οι χρηματοδοτήσεις θα είναι ένας συνδυασμός πόρων δημοτικών, από τον προϋπολογισμό του δήμου, όσο και δημόσιας χρηματοδότησης από το κεντρικό κράτος αλλά και ευρωπαϊκών προγραμμάτων καθώς και ιδιωτικών, με το μεγαλύτερο μέρος τους (80%) να είναι από μοχλεύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων.

Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο υπάρχουν ήδη τέσσερις διαφορετικοί τρόποι εξεύρεσης πόρων οι οποίοι είναι οι εξής:

«1.Χαμηλότοκα δάνεια με επιδότηση ως 75% του επενδυτικού σχεδίου από την ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με προτεραιότητα στις πόλεις που έχουν λάβει το σήμα της Ε.Ε. για τη συμμετοχή τους στο εγχείρημα των 100 κλιματικά ουδέτερων πόλεων.

2.Δημιουργία δημοτικών ειδικών ταμείων με τη συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα.

3.Ολοκλήρωση του climanet, του φορέα δηλαδή των 6 ελληνικών πόλεων μέσω του οποίου θα διαμορφώνονται κοινά προγράμματα και θα υποβάλλονται για χρηματοδότηση στο κράτος

4.Συνασπισμοί μικρών πόλεων με κοινά χαρακτηριστικά και παρεμφερή προγράμματα για διεκδίκηση κοινών χρηματοδοτήσεων».

«Σίγουρα πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο και πρωτόγνωρο εγχείρημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς οι πόλεις που συμμετέχουν έχουν εντελώς διαφορετικές ανάγκες και αφετηρίες. Την ίδια στιγμή υπάρχει  μια διαπιστωμένη αδυναμία οριστικοποίησης ενός κοινού χρηματοδοτικού μοντέλου σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και γι’ αυτό καταθέσαμε ως δήμος πρόταση να δημιουργηθεί ένα κοινό ευρωπαϊκό ταμείο μέσω του οποίου θα γίνουν οι χρηματοδοτήσεις σε όλες τις πόλεις. Επίσης στο κεντρικό κράτος σε πολιτικό επίπεδο φαίνεται ότι υπάρχει μία αδράνεια και μια αδιαφορία αυτή τη στιγμή για να τρέξει και να βοηθήσει τους δήμους. Έτσι είναι πολύ βασικό να κινητοποιήσουμε τους εταίρους μας τις τοπικές δυνάμεις και να ωριμάσουμε μελέτες. Πάνω σε αυτό δουλεύουμε και τους επόμενους μήνες θα έχουμε και κάποιες ανακοινώσεις για συγκεκριμένα έργα», κατέληξε ο κ. Γιωτίτσας.

Η συμμετοχή των κατοίκων

Η ειδική σύμβουλος του δημάρχου, Έλενα Σιόντη, από τη μεριά της στάθηκε περισσότερο στο τεχνικό επίπεδο της συμμετοχής του δήμου στις εργασίες του συνεδρίου, τονίζοντας μεταξύ άλλων:

«Είναι πολύ σημαντικό ότι διαπιστώσαμε ότι τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι πόλεις είναι σε πολλά σημεία κοινά, αλλά ότι μέσα στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, η κάθε πόλη, με το μέγεθός της και τα χαρακτηριστικά της, μπορεί και πρέπει να εξειδικεύει τις λύσεις. Δεν υπάρχει δηλαδή ένας οριζόντιος χειρισμός που να ανταποκρίνεται σε όλες τις ανάγκες.

Αυτό που ήταν βασικός πυλώνας σε όλες τις επιτυχημένες πρακτικές, ήταν η εμπλοκή των κατοίκων στη διαμόρφωση των λύσεων και, ακόμη περισσότερο, η σε βάθος χρόνου συμμετοχή τους στη διατήρηση των παρεμβάσεων. Συμμετοχικά εργαστήρια, δραστήριοι σύλλογοι γειτονιάς, ενεργειακές κοινότητες, σύμπραξη της τοπικής αγοράς με τον Δήμο και πολλά άλλα, αποτελούν τα εργαλεία με τα οποία εξασφαλίζεται η επιτυχία και η βιωσιμότητα των παρεμβάσεων.

Σε αυτό το σημείο να προσθέσω ότι ένα μεγάλο πλεονέκτημα των Ιωαννίνων, σε σχέση με άλλες πόλεις μεγαλύτερου μεγέθους, αποτελεί το γεγονός ότι  μπορούμε ήδη να χαρακτηριστούμε ως μια πόλη των σχεδόν 15 λεπτών, στόχο για τον οποίο αγωνίζονται οι μεγαλύτερες πόλεις. Αυτό σημαίνει πρακτικά, ότι είμαστε ήδη μια πόλη όπου ο κόσμος εξυπηρετείται περπατώντας στο κέντρο, οπότε υιοθετώντας λίγο διαφορετικές καθημερινές συνήθειες όλοι μας, μπορούμε άμεσα να δούμε αποτελέσματα στη μείωση των ρύπων από τα οχήματα.

Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι θεμελιώδης προϋπόθεση για την πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, είναι η δικιά μας διάθεση για αλλαγές, καθώς και η υιοθέτηση ενός κοινού λεξιλογίου, με το οποίο θα κουβεντιάζουμε τις ανάγκες και τις προτάσεις μας, με στόχο τη συλλογική ευημερία μακροπρόθεσμα».

Επιμέλεια ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ