Οριστικό τέλος χωρίς τον παραμικρό αστερίσκο μάλιστα, στο ενδεχόμενο κατασκευής φραγμάτων και υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών στον Αώο ποταμό έβαλε με απόφασή του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδ. Σκυλακάκης.

Μία απόφαση (αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/61146/1573) που έρχεται σε μία χρονική στιγμή όπου οι πιέσεις αυξάνονταν διαρκώς και αυτές οι πιέσεις αποτυπώνονταν στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, όπως όμως και στις εγκρίσεις που έδινε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για την αδειοδότηση μικρών ή και μεγαλύτερων υδροηλεκτρικών κατά μήκος του ποταμού Αώου.

Η απόφαση, επί της ουσίας συμπληρώνει το καθεστώς προστασίας του Αώου, όπως όμως του Βοϊδομάτη και του Σαραντάπορου καθώς τμήματά τους, παρέμεναν εκτός της απόλυτης προστασίας με τις προηγούμενες αποφάσεις και αυτό άφηνε ανοιχτά περιθώρια ακόμη και για διαφορετικές ερμηνείες και ανάλογη αξιοποίησή τους.

Με την απόφαση αυτή τίθενται όροι προστασίας εντός του τμήματος που έχει χαρακτηριστεί ως Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός από τον Νοέμβριο του 2023.

Η απόφαση αποκλείει την κατασκευή φραγμάτων, καθώς και τη χωροθέτηση υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ), που αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την ελεύθερη επικοινωνία των νερών του ποταμού, την ιδιαίτερη οικολογική του αξία και υδρομορφολογική του ακεραιότητα. Παράλληλα, επιτρέπονται δραστηριότητες που διαφυλάσσουν την ενίσχυση της οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών (γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμός κ.α) και την πολιτισμική κληρονομιά τους.

Για μία νίκη – ορόσημο, αλλά παράλληλα και για μία νίκη που μπορεί να λειτουργήσει ως «πιλότος» και για παρόμοιες ή ομοειδείς περιπτώσεις στην Ελλάδα, έκανε λόγο σε δηλώσεις του στο ITV, ο Αλέξης Κατσαρός, εκτελεστικός διευθυντής του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο.

«Αυτή η σημαντική νίκη-ορόσημο είναι και αποτέλεσμα της προσπάθειας των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank και της συμμαχίας “Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης”, οι οποίες λαμβάνοντας υπόψη την οικολογική αξία του ποταμού και έχοντας αφουγκραστεί τις τοπικές κοινωνίες, μοιράστηκαν τις προτάσεις τους με την ελληνική πολιτεία για την ενίσχυση της θεσμικής προστασίας του Αώου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια ασπίδα προστασίας για την ελεύθερη ροή του Αώου, των κύριων παραποτάμων του, Βοϊδομάτη και Σαραντάπορου, και όλων των ρεμάτων αυτών, που εμπίπτουν εντός του νεοσύστατου σχηματισμού. Μπαίνουν έτσι ισχυρά θεμέλια για τη διατήρηση και την αποτελεσματική διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού. Προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη προστασία και θωράκιση του ποτάμιου δικτύου αποτελεί η εφαρμογή ενός ενιαίου καθεστώτος προστασίας που θα εκτείνεται σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του Αώου και θα θέτει αντιστοίχως ισχυρούς όρους και περιορισμούς», σημείωσε αρχικά για να προσθέσει:

«Είναι πολύ σημαντική απόφαση επιπλέον γιατί καθορίζει όχι μόνο τι απαγορεύεται να γίνει, αλλά τι επιτρέπεται ως προς τις χρήσεις γης στη λεκάνη απορροής του ποταμού. Υπάρχουν τοπικές κοινωνίες που έχουν πράγματι ανταποδοτικά οφέλη από την κατασκευή και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών φραγμάτων, όμως εμείς λέμε, ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν όλες οι παράμετροι για να αποφασιστεί κάτι σχετικό. Αν υπάρχει η δυνατότητα μίας ήπιας ανάπτυξης σε μία περιοχή, που να συνδυάζεται με ένα μικρό υδροηλεκτρικό, με την απόλυτη προστασία του φυσικού τοπίου, της βιοποικιλότητας και της δυνατότητας ανάπτυξης ήπιων μορφών τουρισμού, είναι κάτι που θα πρέπει να εξεταστεί κατά περίπτωση από τις τοπικές κοινωνίες», ανέφερε ο κ. Κατσαρός.

«Θερμή» υποδοχή της απόφασης

Σε κοινό δελτίο τύπου των οργανώσεων περιλαμβάνονται ακόμη και δηλώσεις εκπροσώπων του Green Tank, όπως και της Πίνδος Περιβαλλοντική.

«Σε μια εποχή πολύ δύσκολη για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, η διατήρηση του Αώου σε ελεύθερη ροή είναι μια πολύ ουσιαστική, όσο και κρίσιμη πρωτοβουλία. Ο Αώος πρέπει να παραμείνει ένα ποτάμι ελεύθερης ροής και να αποτραπούν εξελίξεις που θα διαταράξουν το οικοσύστημα, αλλά θα επιδράσουν και αρνητικά στις ήπιες ανθρώπινες δραστηριότητες που αναπτύσσονται, χρόνια τώρα, κατά μήκος του ποταμού. Στον Αώο, το περιβάλλον είναι πλούτος, ανάπτυξη, αλλά και ταυτότητα και σε αυτή την κατεύθυνση, της ‘ολιστικής’ διαχείρισης, πρέπει να κατευθύνονται και οι αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις», αναφέρει ο Γιάννης Βραζιτούλης, πρόεδρος της Πίνδος Περιβαλλοντική.

«Το παζλ προστασίας του Αώου συμπληρώνεται και η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη για ένα ποτάμι σύμβολο. Την προηγούμενη εβδομάδα εγκρίθηκε ο νέος ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης, που προβλέπει την απελευθέρωση των ποταμών από εμπόδια, φραγμούς και φράγματα με στόχο την αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων μέχρι το 2030. Ο Αώος είναι ένας από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς της Ευρώπης και με το νέο καθεστώς προστασίας πλέον υπάρχει και η θεσμική κατοχύρωση ότι θα παραμείνει έτσι», δήλωσε η Ιόλη Χριστοπούλου, Διευθύντρια Πολιτικής και Συν-ιδρύτρια του Green Tank.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ