To 2024 μπορεί να είναι η τελευταία χρονιά που η κυβέρνηση θα μπορεί να λάβει απόφαση για τη χορήγηση κάποιας έκτακτης παροχής, αφού από το 2025 πιθανότατα μπαίνει τέλος σε έκτακτα μέτρα ενίσχυσης.

To Eurogroup έδωσε σήμα για δημοσιονομική στάση στη ζώνη του ευρώ το 2025 η οποία θα είναι «ελαφρώς περιοριστική» και ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι προανήγγειλε ένα «θερμό» καλοκαίρι από άποψη δουλειάς για τα οικονομικά επιτελεία καθώς θα δοθεί προθεσμία μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου αναμένεται να δοθεί στα κράτη-μέλη για την παρουσίαση των μεσοπρόθεσμων σχεδίων τους.

Ο σχεδιασμός προβλέπει μετά την ανακοίνωση των εαρινών προβλέψεων του Μάιου από την Κομισιόν, η Επιτροπή να καθορίσει τα επιτρεπτά ανώτατα όρια αυξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για την περίοδο 2025-2028.

Με αυτή την πυξίδα κάθε κράτος μέλος  και η χώρα μας θα προχωρήσει στη διαμόρφωση των μεσοπρόθεσμων προγραμμάτων Δημοσιονομικής Στρατηγικής και δεν θα μπορεί να  δώσει παροχές εκτός από όσες περιλαμβάνονται στα προγράμματα.

Οι εξαιρέσεις και τα νέα δεδομένα

Από την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών θα εξαιρούνται τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και οι αμυντικές δαπάνες. Όπως δήλωσε και ο επίτροπος Οικονομίας είναι ανάγκη να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ της σταθεροποίησης των δημόσιων οικονομικών και της διατήρησης του απαραίτητου δημοσιονομικού χώρου για τις αναγκαίες επενδύσεις σε άμυνα και σε ψηφιακή και πράσινη μετάβαση.

Με τα νέα δεδομένα, ακόμα και εάν η πορεία της ελληνικής οικονομίας  πηγαίνει καλά και τα έσοδα της οικονομίας είναι περισσότερα από όσα προβλέπονται στον κρατικό προϋπολογισμό, δεν θα μπορεί να «επιστρέψει» στους πολίτες το πλεόνασμα της ανάπτυξης, μέσω κάποιας έκτακτης παροχής όπως αυτές που δίνονται τα τελευταία έτη.

Η αιτία δεν είναι άλλη από  το νέο μέτρο, των καθαρών πρωτογενών δαπανών που δεν αφήνει περιθώρια για πρόσθετες δαπάνες σε περίπτωση «δημοσιονομικού χώρου» που μπορεί να προκύψει.

Όποια έκτακτα έσοδα όπως για παράδειγμα αυτά από την καλύτερη πορεία του τουρισμού πρέπει να διατεθούν για τη βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος, δηλαδή για μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα.

Οπως αναφέρουν ευρωπαίοι παράγοντες, οι έξτρα δαπάνες που θα επέτρεπαν τις έκτακτες παροχές θα μπορούσαν να προκύψουν μόνο μέσω της επιβολής κάποιου φόρου, κάτι που η ελληνική κυβέρνηση ως σενάριο απορρίπτει.

Οι νέοι κανόνες

Η Επιτροπή θα προβλέπει μια καθορισμένη δημοσιονομική πορεία για κάθε χώρα ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τη βιωσιμότητα του χρέους, π.χ. για τα κράτη μέλη όπου το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ή όπου το δημόσιο έλλειμμα υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ.

Η τροχιά αναφοράς δείχνει πώς τα κράτη μέλη μπορούν να διασφαλίσουν ότι μέχρι το τέλος μιας περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής, το δημόσιο χρέος βρίσκεται σε εύλογη πτωτική τροχιά ή παραμένει σε συνετά επίπεδα μεσοπρόθεσμα.

Η προσωρινή συμφωνία προβλέπει έναν προαιρετικό διάλογο μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής εκ των προτέρων.

Βάσει της συμφωνίας, προβλέπονται δύο διασφαλίσεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται τα κράτη-μέλη: τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους για τη μείωση των επιπέδων του χρέους και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας του ελλείμματος για την παροχή περιθωρίου ασφαλείας κάτω από το όριο ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ, προκειμένου να δημιουργηθούν δημοσιονομικά αποθέματα ασφαλείας.

Με βάση την τροχιά αναφοράς, τα κράτη μέλη θα ενσωματώνουν την πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής στα εθνικά τους μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά σχέδια.

Ο πήχης για την ετήσια ελάχιστη μείωση του χρέους κατεβαίνει για την χωρα μας στο 1% του ΑΕΠ. Το έλλειμμα θα συνεχίσει να έχει επίσημο όριο το 3% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, στην πράξη, η χώρα θα πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια μείωσης του ελλείμματος όταν αυτό θα ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ, ώστε καμία χώρα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ.

Στο νέο Σύμφωνο Σταθερότητας υπάρχει και η συνθήκη της εξαίρεσης των δαπανών της άμυνας από τον υπολογισμό του ελλείμματος αν το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το μέσο ποσοστό δαπανών της Ε.Ε. οταν σημειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγματοποίηση υψηλών αμυντικών δαπανών.