Σε μία νέα φάση περνά η πανεπιστημιακή εκπαίδευση της χώρας μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης για τη δημιουργία μη κρατικών ιδρυμάτων.

Ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Κυριάκος Πιερρακάκης παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο το νομοσχέδιο για το «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη για τα θέματα που συζητήθηκαν στο Υπουργικό Συμβούλιο, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας «στοχεύει στην αντιμετώπιση του προβλήματος φυγής Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό και στον περιορισμό της ακαδημαϊκής διασποράς, θεσπίζοντας διατάξεις που επιτρέπουν την εγκατάσταση, ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αναγνωρισμένων ΑΕΙ της Ε.Ε. και τρίτων χωρών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα».

Επίσης, «με τις προτεινόμενες διατάξεις επιλύεται το ζήτημα της μη ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών από αλλοδαπά ιδρύματα στη χώρα, τα οποία θα πρέπει να πληρούν αυστηρές προϋποθέσεις» ενώ «προβλέπονται διατάξεις για την επιτάχυνση της διαδικασίας χορήγησης φοιτητικής visa για την προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών».

Όπως σημειώνεται σε ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου με «τα Μη Κρατικά ΑΕΙ να αποτελούν ήδη μια βεβαιότητα για τη χώρα, μετά τη σημερινή παρουσίαση του σχετικού νομοσχεδίου» και «τις σημαντικότατες αλλαγές στο σημερινό Δημόσιο Πανεπιστήμιο με το κωδικό όνομα ”Ελεύθερο Πανεπιστήμιο” να οδηγούν σε μια εντελώς διαφορετική επόμενη μέρα για τα δημόσια ΑΕΙ, το μέλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα προβλέπεται βάσιμα εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήδη γνωρίζουμε»

Από το 2025

«Από την έναρξη της ακαδημαϊκής περιόδου 2025/2026 και σε κάθε περίπτωση έως το τέλος αυτής της κυβερνητικής περιόδου θα είμαστε έτοιμοι να δούμε να λειτουργούν τα παραρτήματα των ξένων ιδρυμάτων στην Ελλάδα» δήλωσε στην τηλεόραση του ALPHA TV και στον δημοσιογράφο Αντώνη Σρόϊτερ ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης.

Ο πρωθυπουργός

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, αναφέρθηκε στο νομοσχέδιο του υπουργείου παιδείας : «Ξεκινώ, λοιπόν, με μία -πιστεύω- πραγματικά ιστορική μεταρρύθμιση στην παιδεία και ειδικά στην ανώτατη εκπαίδευση. Ενισχύουμε ακόμα περισσότερο το δημόσιο πανεπιστήμιο και ταυτόχρονα διαμορφώνουμε το πλαίσιο ώστε να λειτουργήσουν επιτέλους και στην Ελλάδα μη κερδοσκοπικά, μη κρατικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το νομοσχέδιο, που θα παρουσιάσει σε λίγο ο αρμόδιος Υπουργός, δίνει την προοπτική ο τόπος μας να καταστεί κέντρο προσέλκυσης φοιτητών από το εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει έτσι ώστε να μείνουν στην πατρίδα, να σπουδάσουν και να εργαστούν πολλοί από τους 40.000 νέους οι οποίοι αναζητούν κάθε χρόνο σπουδές στο εξωτερικό, αυτοί είναι οι φοιτητές που επιλέγουν να φύγουν, να πάνε σε πανεπιστήμια του εξωτερικό. Φυσικά, οι νέες ρυθμίσεις απευθύνονται και στην πολύ μεγάλη, στην παγκόσμια ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, που τώρα αποκτά μία ευνοϊκή οδό επιστροφής.

Προτεραιότητά μας -και θέλω να το τονίσω και πάλι- είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο, που θα έχει ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία, με ακόμα πιο ενισχυμένο το αυτοδιοίκητό του, σε συνέχιση των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που έγιναν την πρώτη τετραετία. Ενώ, με πρόσθετη χρηματοδότηση μέσω πολλών διαφορετικών χρηματοδοτικών εργαλείων, θα μπορεί να διευρύνει και τις συνεργασίες με κορυφαία διεθνή ιδρύματα. Την ίδια ώρα που η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση απελευθερώνεται από τη γραφειοκρατία, τα μη κρατικά πανεπιστήμια έρχονται ουσιαστικά να αποκαταστήσουν μία ιστορική εκπαιδευτική ανορθογραφία.

Κι αυτό γιατί παραμένουμε μία από τις ελάχιστες χώρες του πλανήτη που συνεχίζουμε να υψώνουμε τέτοια τείχη στην εκπαίδευση.

Τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά ιδρύματα θα μπορούν να λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, από τα οποία πρέπει να σας πω ότι ήδη έχει εκδηλωθεί μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ τα προγράμματα σπουδών τους θα εγκρίνονται με βάση αυστηρά ακαδημαϊκά κριτήρια και οι εγκαταστάσεις τους θα πρέπει κι αυτές με τη σειρά τους να τηρούν πολύ συγκεκριμένες, αυστηρές προϋποθέσεις.

Από την άλλη πλευρά, θέλω να σημειώσω και την οικονομική διάσταση αυτής της πρωτοβουλίας. Αν αναλογιστεί κανείς τα πολύ μεγάλα ποσά που ξοδεύουν σήμερα οι ελληνικές οικογένειες για να σπουδάσουν τα παιδιά τους εκτός συνόρων, αυτά τα ποσά θα μπορούσαν να παραμείνουν στη χώρα και να συνεισφέρουν στην εθνική οικονομία».

«Σήμερα, λοιπόν, κάνουμε ένα πρώτο αλλά πολύ θεμελιώδες βήμα στον δρόμο και για την αναθεώρηση του Αρθρου 16, με έναν τρόπο που θα ανταποκρίνεται πια στα δεδομένα του 21ου αιώνα.

Θα έχει, συνεπώς, μεγάλο ενδιαφέρον και ο διάλογος που θα ακολουθήσει για να φανεί ποιος είναι στην πράξη και όχι στα λόγια ο ειλικρινά προοδευτικός, ο ειλικρινά εκσυγχρονιστής», πρόσθεσε ο πρωθυπουργός.

Αντίδραση Μ. Τζούφη

Αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης εκφράζονται ήδη.

Η Μερόπη Τζούφη, με ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, ασκεί δριμεία κριτική στην κυβέρνηση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπως εξαγγέλθηκαν στο σημερινό υπουργικό συμβούλιο. Όπως τονίζει η βουλευτής Ιωαννίνων της Νέας Αριστεράς: «Η δημόσια Παιδεία στο απόσπασμα του μεταρρυθμιστικού οίστρου Μητσοτάκη-Πιερρακάκη. Ο Γενάρης του 2024 θα είναι ο μήνας της ολομέτωπης επίθεσης στη δημόσια Παιδεία, με τρία νομοσχέδια για την επαγγελματική εκπαίδευση, την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ και το «αυτόνομο» σχολείο.

Το νομοσχέδιο με τίτλο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», σε αντίθεση με το άλλο, το κακό, το δημόσιο, το «πολιορκημένο», γεννά την ανάγκη της άμεσης υπεράσπισης των δημόσιων ΑΕΙ. Ακόμα και η συζήτηση για «μη κερδοσκοπικά» πανεπιστήμια είναι στάχτη στα μάτια αφού δε νοείται επιχειρηματική δραστηριότητα χωρίς κέρδος.  Παράλληλα, τα δημόσια πανεπιστήμια συνεχίζουν να υποβαθμίζονται και να λειτουργούν σε συνθήκες οικονομικής και στελεχιακής ασφυξίας. Τα περιφερειακά ΑΕΙ είναι τα πρώτα που θα βιώσουν το μαρασμό στην περίπτωση ίδρυσης ιδιωτικών. Θα αναγκαστούν να συγχωνεύσουν ή/και να κλείσουν Τμήματα τους λόγω έλλειψης φοιτητών, προσωπικού και χρηματοδότησης.

Παραμένουμε κάθετοι σε κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης, χωρίς αστερίσκους και αυταπάτες πως μπορούν να υπάρξουν «αυστηροί» όροι λειτουργίας των ιδιωτικών. Η αντίθεσή μας είναι δεδομένη και η στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης αδιαπραγμάτευτη».

Ποια θα είναι η διαδικασία

Στις ερωτήσεις-απαντήσεις του υπουργείου Παιδείας περιγράφεται μεταξύ άλλων η διαδικασία ίδρυσης των μη κρατικών ιδρυμάτων.

– Ποια διαδικασία θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα για να επιτραπεί η εγκατάσταση και λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων;

Θα προχωρήσουμε στην ψήφιση νόμου, με τον οποίο θα ρυθμίζεται η εγκατάσταση και λειτουργία αναγνωρισμένων αλλοδαπών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων . Ο νόμος θα προβλέπει ακόμη, ότι η εγκατάσταση στην επικράτεια της Ελλάδας παραρτήματος πανεπιστημίου άλλης χώρας θα υπόκειται σε ιδρυματική και τμηματική αξιολόγηση καθώς και σε πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών του. Η πιστοποίηση των παραρτημάτων των αλλοδαπών πανεπιστημίων θα γίνεται από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης σύμφωνα με συγκεκριμένες προϋποθέσεις και ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια εναρμονισμένα με τις Αρχές και τις κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕSG 2015).

– Θα υπάρχουν προϋποθέσεις σύμφωνα με τις οποίες θα γίνεται η εγκατάσταση των παραρτημάτων των ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα;

Μια σειρά προϋποθέσεων θα ρυθμίζει την αδειοδότηση των παραρτημάτων των ξένων πανεπιστημίων προκειμένου να επιτευχθεί η υψηλότερη δυνατή ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών και η βέλτιστη αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών οικονομικών και κοινωνικών αναγκών της χώρας. Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.) θα είναι αρμόδια για τον έλεγχο των προϋποθέσεων εγκατάστασης και αδειοδότησης των ξένων παραρτημάτων, για την αξιολόγηση αυτών και την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους.

Για την αδειοδότηση παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου θα πρέπει να αποτελείται από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας από τρεις τουλάχιστον πανεπιστημιακές σχολές. Επιπροσθέτως το παράρτημα του ξένου πανεπιστημίου θα πρέπει μεταξύ άλλων:

– να είναι αναγνωρισμένο στη χώρα από την οποία προέρχεται, πιστοποιημένο από την αντίστοιχη της ΕΘ.Α.Α.Ε. διαπιστευμένη Αρχή για την παροχή προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και τη χορήγηση τίτλων σπουδών,

– τα επιμέρους προγράμματα σπουδών που οδηγούν στην απονομή τίτλων σπουδών θα πρέπει επίσης να έχουν πιστοποιηθεί από τη διαπιστευμένη Αρχή του κράτους προέλευσης,

– οι τίτλοι σπουδών που θα εκδίδονται στην Ελλάδα θα είναι οι ίδιοι με τους τίτλους σπουδών που θα είχαν χορηγηθεί εάν η εκπαίδευση των φοιτητών είχε πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο κράτος προέλευσης του πανεπιστημίου,

– οι τίτλοι σπουδών που θα εκδίδονται στην Ελλάδα θα προσδίδουν τα ίδια ακαδημαϊκά και επαγγελματικά δικαιώματα με αυτά που ισχύουν στο κράτος προέλευσης,

– τα μέλη του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του να έχουν διδακτορικό τίτλο ενώ το ειδικό διδακτικό προσωπικό του δεν μπορεί να ξεπερνά σε ποσοστό το 20% του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του,

– σε περίπτωση ανάκλησης για οποιοδήποτε λόγο της άδειας του παραρτήματος το μητρικό ίδρυμα θα είναι από κοινού υπεύθυνο με το παράρτημά του για την ολοκλήρωση των σπουδών των φοιτητών του τελευταίου και την απονομή σε αυτών τίτλων σπουδών,

– να διαθέτει άδεια εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τον Κτιριοδομικό Κανονισμό που ισχύει σήμερα, οι δε κτιριακές υποδομές του θα πρέπει να είναι αυτοτελείς, να διαθέτει βιβλιοθήκη, χώρους εργαστηρίων, αίθουσες πολυμέσων, επαρκή υλικοτεχνικό εξοπλισμό κοκ.,

– να διαθέτει οικονομική αξιοπιστία και ευρωστία, η οποία θα προκύπτει και από πενταετή οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας, την οποία θα βεβαιώνει αξιόπιστη ελεγκτική-συμβουλευτική εταιρεία,

– να προσκομίζει εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης αξιόχρεης τράπεζας ύψους 500.000 ευρώ για κάθε σχολή και να πληρώνει παράβολο ύψους 500.000 ευρώ για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας και εγκατάστασης.

Του ΦΙΛΗΜΟΝΑ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΥ