Με την Περιφέρεια Ηπείρου να προετοιμάζεται για την λήψη των οριστικών της αποφάσεων με τις οποίες θα χορηγήσει τις νέες άδειες για συγκοινωνιακούς πλόες στη λίμνη Παμβώτιδα, και σε επόμενη φάση τις δύο άδειες για πλωτά ταξί, ενδιαφέρουσα χαρακτηρίζεται η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης σχετικά με την λειτουργία, τα προβλήματα, αλλά και τις προοπτικές για τη συγκοινωνία, από τη μελέτη που έχει στη διάθεσή του ο ΟΦΥΠΕΚΑ, το πρώτο μέρος της οποίας παρουσιάζει σήμερα κατ’ αποκλειστικότητα η «Ε».

Η μελέτη ανατέθηκε από τον ΟΦΥΠΕΚΑ στην Ένωση των «Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας/Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων» και «ΟΙΚΟΜ Μελετητική Περιβάλλοντος ΕΠΕ» αντίστοιχα και έχει τίτλο: «Σχεδιασμός δράσεων αναψυχής και κατευθύνσεις διαχείρισης επισκεπτών στη λίμνη Παμβώτιδα (Φέρουσα ικανότητα)». Η κεντρική διοίκηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου κατόπιν σχετικού μας αιτήματος, μας παραχώρησε ευγενικά τη μελέτη και οφείλουμε να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες.

Η «Ε» παρουσιάζει σήμερα το σκέλος της μελέτης που αναφέρεται στη φέρουσα ικανότητα της λίμνης για τον μέγιστο αριθμό σκαφών που μπορούν να κινούνται ταυτόχρονα, για τα προβλήματα που υπάρχουν με τον γερασμένο στόλο των σκαφών, τις προοπτικές αντικατάστασής τους, αλλά και τις προτάσεις για την βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών, σε συνδυασμό με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

Στα αξιοσημείωτα επίσης, ότι γίνεται αναφορά και στην προοπτική της αντικατάστασης των κινητήρων των σκαφών.

Εισαγωγικά στη μελέτη τονίζεται πως η άσκηση ποικίλων δραστηριοτήτων εντός και γύρω από τη λίμνη ασκούν πολλαπλές πιέσεις στην Παμβώτιδα. «Το πρόβλημα που αναδεικνύεται, είναι η απουσία εργαλείων κατάλληλων για τη διαχείριση των επισκεπτών, αλλά και η έλλειψη σαφούς σχεδιασμού, χωροθέτησης και ρύθμισης των τουριστικών και αναψυχικών δραστηριοτήτων. Επιπρόσθετα, το οικονομικό όφελος και ο δίκαιος διαμοιρασμός των ωφελειών από την επισκεψιμότητα στη λίμνη Παμβώτιδα και την άσκηση ποικίλων αναψυχικών και τουριστικών δραστηριοτήτων, χρήζουν ολοκληρωμένης αντιμετώπισης».

Ασύμβατοι με τα ευρωπαϊκά πρότυπα οι κινητήρες

Η μελέτη σε ό,τι αφορά στα σκάφη που εκτελούν πλόες στην Παμβώτιδα ξεκινά με την παραδοχή, ότι τα πλωτά μέσα που μεταφέρουν επιβάτες από τα Ιωάννινα προς το Νησί και αντίστροφα, είναι ηλικίας άνω των 40 ετών. «Ορισμένα διαθέτουν γάστρα από χάλυβα, με αποτέλεσμα να είναι βαριά, ρυπογόνα και εν μέρει θορυβώδη. Οι κινητήρες τους (εσωτερικής καύσης) δεν είναι συμβατοί με τα νέα ευρωπαϊκά πρότυπα αναφορικά με την εκπομπή ρύπων». Εξαίρεση αποτελούν μόνον δύο σκάφη που διαφοροποιούνται, το ένα εκ των οποίων νηολογήθηκε το 1999 το δε δεύτερο μετασκευάστηκε το 2015 και διαθέτει μηχανή που καλύπτει το ευρωπαϊκό πρότυπο EURO 1.

Ωστόσο, η μελέτη παραδέχεται πως παρότι η ρύπανση που προκαλείται από τα σκάφη τίθεται συχνά ως ένα από τα ζητούμενα προς διερεύνηση, είναι τελικά μικρότερης σημασίας από αυτήν που της αποδίδεται.

Ο κίνδυνος βρίσκεται περισσότερο στο ότι δεν υπάρχει οργανωμένος χώρος συντήρησης και επισκευής των σκαφών (καρνάγιο).

«Επιτακτική κρίνεται η ανάγκη χωροθέτησης και δημιουργίας ενός άρτια οργανωμένου χώρου συντήρησης και επισκευής σκαφών, όπου θα συγκεντρώνει το σύνολο των συναφών δραστηριοτήτων και θα διασφαλίζει αφενός η ασφάλεια των σκαφών και εμμέσως και των επιβατών, αφετέρου του λιμναίου περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας που υποστηρίζει», αναφέρεται.

Η μελέτη απορρίπτει την ηλεκτροκίνηση

Από τα πλέον ενδιαφέροντα σημεία της μελέτης είναι αυτό που αναφέρεται στην ανάγκη αντικατάστασης – προσαρμογής των κινητήρων των σκαφών με νέας τεχνολογίας, όχι όμως με ηλεκτροκινητήρες, αλλά υβριδικούς.

«Η αισθητική αναβάθμισή τους, αλλά και ο εκσυγχρονισμός τους σε υβριδικά κρίνεται σημαντικός, για την προστασία της λίμνης και του τοπίου (π.χ. μείωση των ρύπων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, μείωση στην κατανάλωση ενέργειας), για την αναβάθμιση των υπηρεσιών και βελτιστοποίηση της εμπειρίας του επισκέπτη από την περιήγησή του στην περιοχή, καθώς και για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων της πόλης και των γύρω οικισμών. Επισημαίνεται ότι, τα υφιστάμενα σκάφη δεν μπορούν να μετατραπούν αποκλειστικώς σε ηλεκτροκίνητα, καθώς, μεταξύ άλλων, εντάσσονται στις νομικές διατάξεις που αφορούν στα επιβατικά και όχι στα τουριστικά μέσα», σημειώνεται χαρακτηριστικά. Η μελέτη παραδόθηκε το Νοέμβριο του 2022, αρκετούς μήνες δηλαδή πριν το ΥΠΕΝ ανακοινώσει στις αρχές Απριλίου την χρηματοδότηση με ποσό ενός εκ. ευρώ για την αντικατάσταση των κινητήρων με ηλεκτροκινητήρες. Τονίζει όμως, ότι η αντικατάσταση αυτή δεν είναι εφικτή όχι για τεχνικούς λόγους, αλλά γιατί αυτό απαγορεύεται από τη νομοθεσία για τα επιβατικά σκάφη.

Μέχρι τρία πλοιάρια σε κίνηση

Στη γραμμή «Μόλος – Νησί», η μελέτη κατατείνει στο ότι η φέρουσα ικανότητα της λίμνης είναι μέχρι τρία πλοιάρια σε ταυτόχρονη πορεία πλεύσης είτε προς το Νησί είτε προς τον Μόλο και άλλα τρία σε πορεία πλεύσης για το δρομολόγιο Πέραμα – Νησί (το οποίο δεν εκτελείται). Η πρόταση αυτή σημειώνεται, πως σχετίζεται με την επισκεψιμότητα που εκτιμάται προσεγγιστικά, καθώς «… οι επιβάτες των σκαφών δεν καταγράφονται με επίσημο και συστηματικό τρόπο, δεν τηρούνται αναλυτικά λογιστικά στοιχεία για την έκδοση των εισιτηρίων και δεν εφαρμόζεται κάποιο άλλο σύστημα καταγραφής. Ανέρχεται σε περίπου 200.000 άτομα ετησίως, δηλαδή 500 – 600 επισκέπτες ως μέσο πλήθος/ημέρα».

Νέα σκάφη και ηλεκτρονικό εισιτήριο

Καταλήγοντας στην πρότασή τους για τα σκάφη, οι μελετητές τονίζουν πως δεν παρατηρείται υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας, όμως τις περιόδους αιχμής, δεν τηρείται το επίσημο πρόγραμμα των δρομολογίων και πραγματοποιούνται πρόσθετα δρομολόγια, υπερβαίνοντας κατά πολύ τη φέρουσα ικανότητα. Επισημαίνει, ότι θα πρέπει να αποφεύγεται για λόγους ασφαλείας η πρακτική των ορθίων επιβατών και προσθέτει πως η τήρηση του αριθμού κίνησης των πλοιαρίων που πλέον ταυτόχρονα θα συμβάλλει τα μέγιστα στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών.

«Προς την κατεύθυνση αυτή θα συμβάλλει τα μέγιστα και η δυνατότητα ύπαρξης ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την κράτηση εισιτηρίων, καθώς και η παρακίνηση των επισκεπτών για την έκδοση εισιτηρίων μετ’ επιστροφής. Η άμεση αντικατάσταση του στόλου, με σύγχρονα μη ρυπογόνα σκάφη, καλύτερου περιβαλλοντικού αποτυπώματος και αισθητικής, θα συμβάλλει, επίσης, στην αναβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, στην αύξηση της ικανοποίησης των επισκεπτών και στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο λιμναίο οικοσύστημα. Τα νέα σκάφη δύναται να είναι μεγαλύτερης χωρητικότητας και να μπορούν να εξυπηρετήσουν μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών.

Προτείνει τέλος να επανεξεταστεί το πρόγραμμα των δρομολογίων ώστε η επισκεψιμότητα στο νησί να μην υπερβαίνει την εκτιμώμενη  φέρουσα ικανότητα, αλλά και τη διαμόρφωση, με βάση σύγχρονα πρότυπα και προδιαγραφές, των δύο χώρων επιβίβασης/αποβίβασης των επισκεπτών, στον Μόλο της πόλης των Ιωαννίνων και στο Νησί.

Το έργο επιχειρεί:

– να αποτυπώσει και να αξιολογήσει την υφιστάμενη κατάσταση σε σχέση με τον τουρισμό και την αναψυχή στη λίμνη, την κίνηση των επισκεπτών, καθώς και των πιέσεων που ασκούνται στο οικοσύστημα από τις τουριστικές και αναψυχικές δραστηριότητες,

– να εκτιμήσει τη φέρουσα ικανότητα σε καίριες θέσεις της λίμνης, σε σχέση με την άσκηση της αναψυχής και του τουρισμού,

– να διατυπώσει κατευθύνσεις για την οργάνωση της κίνησης και τη διαχείριση των επισκεπτών στην περιοχή,

– να ενισχύσει και να προάγει τον αειφόρο τουρισμό, μέσα από τη διατύπωση δράσεων για την ανάπτυξη ήπιων αναψυχικών και τουριστικών δραστηριοτήτων, συμβατών με τον χαρακτήρα της περιοχής, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στη φύση και τη βιοποικιλότητα της προστατευόμενης περιοχής.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ