Παλιά όταν πλησίαζαν οι εκλογές είχαμε εκείνη τη φράση κλισέ «ξεσκονίστε τα εκλογικά σας βιβλιάρια». Και η αλήθεια ήταν ότι έπρεπε να ψάξουμε να τα βρούμε εκείνα τα καφέ βιβλιαράκια με τις σφραγίδες που αποδείκνυαν ότι είχαμε κάνει το καθήκον μας ως πολίτες και ψηφίζαμε. Σε χρόνια που δεν είχε τεθεί ακόμα ζήτημα αποχής και τα ποσοστά αποχής ήταν μικρά ενώ παρουσιάζονταν ακόμα γραφικά περιστατικά με προσπάθειες κάποιων να διπλοψηφίσουν.

Σιγά σιγά η τεχνολογία έκανε σύγχρονους τους εκλογικούς καταλόγους και περιττά τα βιβλιάρια αλλά αυξήθηκαν πολύ εκείνοι που αδιαφορούσαν για τις εκλογές ή δεν επέλεγαν συνειδητά να μην ψηφίσουν κανένα κόμμα. Και η αποχή έγινε μία τάση παγκόσμια σχεδόν, τουλάχιστον στον λεγόμενο δυτικό κόσμο που περηφανευόταν μεν ότι είχε την πιο προηγμένη δημοκρατία στον πλανήτη, αλλά όλο και δυσκολευόταν να πείσει τον κόσμο να ψηφίσει.

Αυτές τις μέρες δεν είμαστε σίγουροι αν υπάρχει τάση αποχής και αδιαφορίας για την εκλογική μάχη ή απλώς ο κόσμος έχει άλλες προτεραιότητες και παρακολουθεί από απόσταση την προεκλογική μάχη χωρίς να χάνει το ενδιαφέρον του για το εκλογικό αποτέλεσμα. Μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο. Την ίδια στιγμή η κόντρα των κομμάτων χτυπάει κόκκινο και η ένταση φτάνει στο ταβάνι απλώνοντας όλες τις επικοινωνιακές τακτικές σε ένα πολύ μεγάλο εύρος απεύθυνσης. Ακούμε τα πάντα και η κάθε μέρα μοιάζει σαν να ξεκινάει από την αρχή.

Όλο αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται μοιάζει γεμάτο αντιφάσεις και ανισορροπίες. Ο πολίτης που αισθάνεται ως κανονικότητα το να διαβάζει τα προγράμματα και να επιλέγει στη συνέχεια το καλύτερο κόμμα, νομίζει ότι ζει σε κατάσταση πλήρους ανισορροπίας και αναστάτωσης. Και οι αναλύσεις περί έξαρσης του λαϊκισμού και της αντιπολιτικής δίνουν και παίρνουν. Υπάρχει όμως αυτή η «κανονικότητα»; Υπήρξε στο παρελθόν σε τέτοιο βαθμό που να εκτιμάται ότι σήμερα χάθηκε; Πιστεύουμε όντως οι εκλογές του 1981, του 1985, του 1989-93 και πάει λέγοντας ως το 2009 ήταν γεμάτες από την τήρηση της δεοντολογίας και του προγραμματικού λόγου, χωρίς συκοφαντίες, υποβάθμιση του αντιπάλου ή λαϊκισμούς; Αν το πιστεύουμε τότε όντως μας φαίνονται πολύ διαφορετικές οι σημερινές εκλογές. Αλλά μάλλον δεν είναι έτσι. Η μόνη διαφορά της τελευταίας δεκαετίας είναι η μεγάλη ρευστότητα. Η τάση να μην είναι ευδιάκριτα τα όρια δεξιάς – αριστεράς και ένα μικρό ποσοστό ψηφοφόρων που μετακινούνται, να κρίνει και το αποτέλεσμα. Γιατί όμως αυτή η τάση δεν είναι «κανονική»;

Νέα μέσα, νέες προσβάσεις στην πολιτική

Γίνονται και ακούγονται διάφορα στα προεκλογικά πάνελ στα κανάλια. Κι αν έχεις χρόνο και διάθεση κάτι μαθαίνεις για τις θέσεις κομμάτων και υποψηφίων. Αλλά μάλλον για τους περισσότερους θεατές δεν υπάρχει χρόνος και διάθεση. Και συνήθως ο κόσμος προτιμά να δει μια σειρά στη μικρή οθόνη ή μία ταινία τώρα που με τις πλατφόρμες έχουν πολλαπλασιαστεί και οι επιλογές. Προσωπικά προτιμώ και κάτι τρομερά ντοκιμαντέρ που δείχνει κυρίως η ΕΡΤ 3, ιστορικά για την περίοδο του πολέμου, αλλά και άλλες μεταγενέστερες ιστορίες. Έχει βγει πολύ πρωτότυπο ιστορικό υλικό και νέα αρχεία τα τελευταία χρόνια.

Μεγάλο μέρος της πολιτικής αντιπαράθεσης έχει περάσει πια και στο δίκτυο, σε ιστοσελίδες και social media. Κι επειδή αυτό είναι πεδίο που το γνωρίζουν καλύτερα οι νέοι λόγω των αυξημένων δεξιοτήτων, εκεί γίνεται και η μάχη για την ψήφο τους. Και μην κρίνετε τις τεχνικές, τα βίντεο και τις εικόνες που χρησιμοποιούν τα κόμματα σε αυτό το κοινό και σε αυτά τα μέσα με τη λογική του μεσήλικα που ακόμα διαβάζει εφημερίδα ή ψάχνει τις αφίσες στον δρόμο. Είναι άλλες οι λογικές και άλλη η πρόσβαση στο μήνυμα.

Και το ζητούμενο σήμερα στην πολιτική είναι αν υπάρχει μήνυμα, αν υπάρχει περιεχόμενο και αν ανοίγεται διάλογος με τον κόσμο. Κι όχι τα μέσα.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr