Άρθρο του Δημήτρη Φίλη

Η εθνική οικονομία το προηγούμενο έτος αναπτύχθηκε με ρυθμό 5,3 % περίπου. Με βάση τους κανόνες της μακροοικονομικής επιστήμης μια τέτοια επίδοση επιδρά θετικά στην κοινωνική συνοχή.

Στη χώρα μας όμως συνέβη το παράδοξο, η αύξηση του εγχώριου προϊόντος συνοδεύτηκε με αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, την εκτόξευση του πληθωρισμού, ειδικά στα είδη διατροφής και στα ενοίκια των κατοικιών καθώς και στην αύξηση του ιδιωτικού χρέους προς την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες.

Σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (Σεπτέμβριος 2022), οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία τον Ιούλιο του 2022 ανέρχονταν στα 112,6 δισ. ευρώ και είναι αυξημένες κατά 3,7 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Επιπλέον, το σύνολο των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στο τέλος του Ιουνίου 2022 ανήλθε στα 43,4 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 38,2% των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων είχε τουλάχιστον μία ληξιπρόθεσμη οφειλή.

Ισχυρές συνθήκες φτωχοποίησης επικρατούν στη χώρα, όπως δείχνουν και τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Σύμφωνα με αυτά αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού και εξαιτίας των χαμηλών εισοδημάτων του, στερείται βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Το 28,3% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 3 εκατομμύρια άτομα, βρέθηκε στο όριο της φτώχειας το 2021, ποσοστό αυξημένο κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2020 (27,4%). Είναι, μάλιστα, η πρώτη χρονιά μετά το 2015 -εν μέσω Μνημονίων- που ο συγκεκριμένος δείκτης καταγράφει αύξηση.

Το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην Ελλάδα παραμένει σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (28,3% με βάση τον αναθεωρημένο ορισμό στην Ελλάδα έναντι 22,0% στην Ευρωζώνη το 2021) και αυξάνεται το 2021 συγκρινόμενο με το 2020 (κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, από 28,9% το 2020 σε 29,5% το 2021 με βάση τον παλαιό ορισμό, ή κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες από 27,4% σε 28,3% με βάση τον νέο ορισμό).

Το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών, 28,3%, προκύπτει μετά τις χορηγήσεις των κοινωνικών επιδομάτων, ενώ χωρίς τα κοινωνικά επιδόματα το ποσοστό της φτώχειας στην Ελλάδα εκτινάσσεται στο 48,2%!

Τα παραπάνω επίσημα στοιχεία αποδεικνύουν ότι ανοίγει η ψαλίδα των ανισοτήτων, με ευθύνη της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ύστερα από μια σημαντική αποκλιμάκωση που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια, από το 2020 έως το 2022 οι ανισότητες στην Ελλάδα έχουν οξυνθεί.

Επιπρόσθετα, στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat, δείχνουν ότι οι πολίτες στην Ελλάδα είχαν το 2021 το τρίτο χαμηλότερο διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την αγοραστική δύναμη. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία είχαν χαμηλότερο διάμεσο επίπεδο εισοδήματος από την Ελλάδα. Το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα ανερχόταν το 2021 σε 8.752 ευρώ και σε 9.917 μονάδες αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Standard, PPS) ή σε μόλις 55% του αντίστοιχου εισοδήματος στην Ε.Ε. που ανερχόταν σε 18.019 PPS. Το διάμεσο εισόδημα σε μονάδες αγοραστικής δύναμης στη Βουλγαρία ήταν 9.375 PPS και στη Ρουμανία 9.917 PPS, με της Ουγγαρίας να είναι ελαφρά υψηλότερο (9.982 PPS).

Στον αντίποδα, το υψηλότερο διαθέσιμο εισόδημα έχουν οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου (32.132 PPS), της Ολλανδίας (24.560 PPS), της Αυστρίας (24.450 PPS) και της Γερμανίας (23.401 PPS).

Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία είχαν χαμηλότερο διάμεσο επίπεδο εισοδήματος από την Ελλάδα.  Το 93% είδε το εισόδημά του να μειώνεται ή να μένει σταθερό.

Τι πρέπει να γίνει;

Πρέπει να αυξηθεί η ιδιωτική κατανάλωση με υγιή τρόπο, δηλαδή χωρίς αύξηση του δανεισμού να αυξηθούν, τουλάχιστον στο ύψος του πληθωρισμού, οι μισθοί όλων των εργαζομένων του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα καθώς επίσης και οι συντάξεις. Η όποια αύξηση του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων θα αντισταθμιστεί από την αύξηση του τζίρου των επιχειρήσεων αφού οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων είναι και πελάτες αυτών. Παράλληλα πρέπει να συντρέξουν πολιτικές για μείωση του ενεργειακού κόστους των επιχειρήσεων και ειδικά των αγροτών και των επαγγελματιών αυτοκινητιστών, έτσι ώστε να επιβιώσουν από την παρατεταμένη ενεργειακή κρίση που στην χώρα μας, έχει λάβει πολύ μεγάλη διάσταση λόγω της αισχροκέρδειας υπό την ανοχή της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Πρέπει να τιθασευτεί το κύμα της ακρίβειας στα είδη διατροφής και στις υπηρεσίες πρώτης ανάγκης. Να μειωθεί ο ΦΠΑ στα τρόφιμα και σε είδη πρώτης ανάγκης καθώς και στις υπηρεσίες μεταφοράς προσώπων (ΤΑΧΙ, ΚΤΕΛ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕ,ΜΕΤΡΟ κ.α) στο 6%. Να μειωθεί ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στα καύσιμα, ώστε να μειωθεί το κόστος της θέρμανσης και των μετακινήσεων. Να ενεργοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα και να χρηματοδοτήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της οικονομίας και της κοινωνίας μας.

Προϋπόθεση όμως όλων αυτών αποτελεί η πολιτική αλλαγή με την ψήφο του λαού στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, ώστε να σχηματισθεί προοδευτική κυβέρνηση η οποία θα εφαρμόσει ένα συνολικό πρόγραμμα ανάταξης της κοινωνίας και ειδικά την ανασύνταξη του κοινωνικού κράτους πρόνοιας με σεβασμό και αποκατάσταση του κράτους δικαίου που τόσο πολύ έχει καταρρακωθεί από τους δήθεν φιλελεύθερους.

* Ο Δημήτρης Φίλης

είναι Οικονομολός