Τρία από τα βιβλία της ελληνικής παραγωγής που διαβάσαμε τη χρονιά που πέρασε, τα δύο με επιπλέον τοπικό ενδιαφέρον.

– Το Χρονικό ενός Δυσλεκτικού, από τις εκδόσεις Περισπωμένη. Ο Γιάννης Πάσχος κάτοικος Ιωαννίνων, αναγνωρισμένος για το λογοτεχνικό, αλλά και επιστημονικό του έργο, γράφει ένα αυτοβιογραφικό κείμενο για το πώς μεγάλωσε σε ένα χωριό των Ιωαννίνων με δυσλεξία. Είναι λογικό συνεπώς να προκαλεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών που γνωρίζουν το έργο του, αλλά και του ευρύτερου κοινού.

Από τις πρώτες σελίδες εστιάζει κυρίως στην εμπειρία του στο σχολείο, η οποία περιγράφεται με ένα ζωογόνο, όχι πάντα εύκολο στην πρόσληψή του, χιούμορ.  Όσο περνάνε, όμως οι σελίδες, η αυτοβιογραφία ενός νέου στα Γιάννενα του ’60 και του ’70 μετατρέπεται και σε ένα ισχυρό λογοτεχνικό κείμενο ενηλικίωσης, που σου δίνει την αίσθηση ότι οι λέξεις μπορούν να γίνουν πραγματικές εικόνες ή και ιπτάμενα χαλιά και να σε ταξιδέψουν, όπως θα έλεγαν και άλλοι ήρωες σε παλιότερα βιβλία του συγγραφέα.

Το «Χρονικό» διαβάζεται ως η περιπέτεια ενός παιδιού με τη δυσλεξία την οποία και ανακαλύπτει πολύ μεγαλύτερος, ενήλικας πια, ως μία αποκωδικοποίηση όσων του είχαν συμβεί, διαβάζεται όμως και ως η μύηση στο χρόνο, στην περιπέτεια πια της ίδιας της ζωής και τον αγώνα για μία αυθεντική έκφραση όσων κρύβουμε μέσα μας και παλεύουμε να τα δούμε να γίνονται πράξη.

Και σε επίπεδο γραφής, ο συγγραφέας σταδιακά προχωρά πέρα από το επίπεδο της ημερολογιακής καταγραφής και των επεισοδίων στη ζωή ενός μαθητή που «δεν παίρνει τα γράμματα», φτάνοντας στο βάθεμα πάνω στα θεμέλια, στα νήματα που συνδέουν τη βάση της ζωής, όπως είναι τα όνειρα και οι επιθυμίες των ανθρώπων, η ανάγκη για χειραφέτηση και πραγματική ελευθερία. Μία κοντινή παράλληλη «ανάγνωση» θα μπορούσε να είναι η ταινία «Τα 400 χτυπήματα» του Τρυφώ.

Ο Γιάννης Πάσχος με έναν διαρκή σαρκασμό για τα «πρέπει» και τα προαπαιτούμενα του βίου, αλλά και με μία τρυφερή αγάπη για τα παιδιά που τρέχουν να πιάσουν τη ζωή, προσφέρει  ένα απολαυστικό λογοτεχνικό κείμενο που σε πιάνει από την πρώτη σελίδα και σε συνοδεύει σε ένα ταξίδι λύτρωσης και αυτογνωσίας.

– Γενικά Συμπτώματα, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.  Μία νουβέλα του Τάκη Καμπύλη που τον ξέρουμε από την καλή δημοσιογραφία καλλιεργημένου και οξυδερκή δημοσιογράφου που έχει ασκήσει. Η ιστορία παρακολουθεί τον πρώτο Έλληνα που συμμετέχει στις δοκιμές για το εμβόλιο του κορωνοϊού. Και ενώ μας βάζει στον κόσμο της πανδημίας, τελικά ανατέμνει την ελληνική κοινωνία, γιατί όλοι μας ξέρουμε, ότι τελικά η πανδημία ήταν μία ρήξη, αλλά και μία σύμφυση με τις βαθύτερες διεργασίες της ελληνικής περίπτωσης, της ζωής σε αυτόν τον τόπο που είναι μία συνεχής σύγκρουση με το ατομικό και το συλλογικό εγώ, μία αέναη διαπραγμάτευση ταυτοτήτων που ποτέ δεν διαμορφώνονται ολοκληρωμένα, αλλά μένουν μετέωρες με ένα ερωτηματικό στο τέλος. Αφήνοντας πάντα το αποτύπωμα της επεξεργασίας τους, δυσάρεστο τις περισσότερες φορές.

– Υπερείδου 11, Το ανάλαφρο πάτημα της Αλέγρας Μπενβενίστε. Οι γιαννιώτικες εκδόσεις Ισνάφι εκδίδουν υποδειγματικά ένα κείμενο του Μιχάλη Αράπογλου (1945-2021) φόρο τιμής στην Αλέγρα που τον θήλασε μωρό, όταν η μητέρα του δεν είχε γάλα, αλλά και μία συγκινητική αναφορά μνήμης στη γειτονιά που μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη στους πρόποδες της Άνω Πόλης, στους Εβραίους της πόλης που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια, στην πόλη που λεηλάτησε τη μνήμη της, αλλά και έγινε ο τόπος της ενηλικίωσης, εκεί που τα ονόματα των ανθρώπων που χάθηκαν γίνονται ψίθυροι, αλλά δεν χάνουν την φωνή τους, στις ψυχές των ανθρώπων που μεγαλώνουν με τη γνώση ότι είμαστε όσα χάδια και ψελλίσματα των ανθρώπων που συναντάμε, μένουν μέσα μας για πάντα. Ο Μιχάλης Αράπογλου, ο ποιητής, ο αρχιτέκτονας, αλλά και γεωγράφος των Ιωαννίνων «επέστρεψε» στη Θεσσαλονίκη που μεγάλωσε, βάζοντας και αυτός το δικό του μερίδιο στον αγώνα να αναδειχθεί η ιστορία της πόλης, χωρίς αποσιωπήσεις και βολικές αποφυγές. Πρόλογος του Μωυσή Ελισάφ, επίμετρο της Ρένας Μόλχο.

Του ΦΙΛΗΜΟΝΑ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΥ