Στη διάθεση των συναρμόδιων φορέων και υπηρεσιών βρίσκεται και επίσημα από χθες, μία ογκωδέστατη επιστημονική εργασία, που αφορά στη διερεύνηση του ευρύτερου ιστορικού χώρου του Σουλίου, και στις προτάσεις ανάδειξής του τα επόμενα χρόνια, μέσα από μελέτες που θα κωδικοποιήσουν τις προτάσεις και θα οριστικοποιήσουν τον προϋπολογισμό για να υποβληθούν προς ένταξη στην επόμενη προγραμματική περίοδο.

Η πρωτοβουλία για την ανάδειξη του ιστορικού χώρου του Σουλίου ξεκίνησε το 2019, από το υπ. Πολιτισμού με τη συνεργασία της Περιφέρειας Ηπείρου, βλέποντας τότε ως ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2021, με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Η πανδημία ωστόσο ανέτρεψε τους χρονικούς προσδιορισμούς, αλλά παρόλα αυτά, η εργασία ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε και επίσημα χθες, από την ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ με τη συνεργασία και διακεκριμένων μελών της τοπικής επιστημονικής κοινότητας της Ηπείρου, σε εκδήλωση που έγινε στο Σούλι, παρουσία της υπ. Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη.

Το πρώτο που έγινε με την ερευνητική εργασία ήταν μία πλήρης καταγραφή και αποτύπωση σε ψηφιακή μορφή της υφιστάμενης κατάστασης, η κωδικοποίηση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και των προβλημάτων, η κατηγοριοποίηση των κριτηρίων επιλογής και τέλος οι προτάσεις αξιοποίησης.

Αμοιβαίες υποχωρήσεις

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εξέφρασε την αισιοδοξία της, ωστόσο παραδέχτηκε πως είναι μία δύσκολη προσπάθεια, στην οποία θα χρειαστεί να γίνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις από το σύνολο των εμπλεκόμενων, είτε φορέων του δημοσίου, υπηρεσιών και της αυτοδιοίκησης είτε των ιδιωτών.

«Ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Ή θα αποφασίσουμε να προχωρήσουμε όλοι μαζί ή θα μείνουμε σε μία μεμψίμοιρη λογική, και δε θα κάνουμε τίποτε. Θεωρώ, ότι το μομέντουμ είναι καλό, η τοπική κοινωνία είναι περισσότερο ώριμη, και έτοιμη να συζητήσει, γιατί θα πρέπει να γίνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις. Η Περιφέρεια, ο Δήμος Σουλίου στηρίζουν και υπάρχει η πολιτική βούληση του υπουργείου και της Κυβέρνησης. Ο Πρωθυπουργός έχει δώσει σαφείς κατευθύνσεις για το πώς να κινούμαστε σε δύσκολα θέματα, όπως το συγκεκριμένο.

Η εργασία που έχουμε στα χέρια μας είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο, ένας συγκεκριμένος οδικός χάρτης για τις ενέργειες που πρέπει και μπορούμε να κάνουμε, βασιζόμενοι στην επιστημονική της αξιοπιστία και εγκυρότητα», ανέφερε η κα Μενδώνη.

Χωρικό Σχέδιο

Βασική παράμετρος για να φτάσει η πρόταση σε φάση μελέτης και αξιοποίησης είναι η εκπόνηση του Τοπικού Χωρικού Σχεδίου, με την κα Μενδώνη να υποστηρίζει, ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμο να προκύψουν οι χρήσεις γης στην περιοχή σε σχέση με το ιδιοκτησιακό καθεστώς. «Υπάρχουν συγκρούσεις της νομοθεσίας αλλά αυτό δε σημαίνει, ότι πρέπει να χαλαρώσουμε τη νομοθεσία, αλλά να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που έχουμε να την ερμηνεύσουμε και να δώσουμε τις καλύτερες δυνατές λύσεις, χωρίς να είμαστε φοβικοί. Διαφορετικά θα είναι δύσκολη η μάχη με το χρόνο γιατί αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει εντός του 2023 και να έχουμε φτάσει στην ωρίμανση των μελετών και στη φάση της υλοποίησης το 2029», ανέφερε η κα Μενδώνη.

Οι τοπικοί φορείς

Ο δήμαρχος Σουλίου Γιαν. Καραγιάννης και ο περιφερειάρχης Αλ. Καχριμάνης αντίστοιχα αναφέρθηκαν στην ετοιμότητα και τη διάθεση των τοπικών φορέων να προχωρήσουν τις διαδικασίες στο μέτρο των δικών τους αρμοδιοτήτων. «Θα προχωρήσουμε γρήγορα και θα παραδώσουμε σύντομα τη μελέτη για το Κάστρο της Κιάφας. Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως δε γίνονται όλα από το δημόσιο

Εμείς θα φτιάξουμε αυτά που πρέπει, αλλά πρέπει και να βρεθούν λύσεις σε βασικά θέματα. Δε γίνεται να βρίσκουμε παντού μπροστά το Δασαρχείο και στους αρχαιολογικούς χώρους, να ορίζεται, ότι είναι δασικές εκτάσεις.

Θα πρέπει να γίνει ξεκαθάρισμα σε αυτό, ώστε πρώτη να μπαίνει η Αρχαιολογική Υπηρεσία και μετά η Δασική», ανέφερε ο περιφερειάρχης.

Η αποτύπωση και οι προτάσεις

Στην εκδήλωση που έγινε το πρωί της Παρασκευής, η ερευνητική ομάδα παρουσίασε την εργασία της, ξεκινώντας από την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στον Ιστορικό Τόπο του Σουλίου και καταλήγοντας σε κάποιες βασικές προτάσεις.

Όπως τονίστηκε, παρά την πάροδο των ετών και τις καταστροφές που έχουν συντελεστεί στο κτιριακό απόθεμα, παραμένει ισχυρή η ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής και παρά την πληθυσμιακή συρρίκνωση, υπάρχει η δυνατότητα αντιστροφής της κατάστασης.

Η κεντρική πρόταση είναι η δημιουργία ενός πλέγματος διαδρομών, ενός νέου εσωτερικού και εξωτερικού δικτύου που θα ενώνει το Τετραχώρι του Σουλίου, θα αναδεικνύει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, σε συνδυασμό με παρεμβάσεις συντήρησης και αναστήλωσης του κτιριακού αποθέματος, που εξακολουθεί να υφίσταται, έστω σε ερειπωμένη μορφή.

Όπως ανέφερε ο καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μέλος της ερευνητικής ομάδας, Γεώργιος Σμύρης, το αποτέλεσμα της ερευνητικής εργασίας δείχνει πως το Σούλι εξακολουθεί να διαθέτει ένα ογκώδες μνημειακό απόθεμα, που μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα από μία απαιτητική μεθοδολογία και κατηγοριοποίηση των προτάσεων.

Στο Τετραχώρι υπάρχουν 370 ερειπωμένα κτίρια, 19 Ιεροί Ναοί και ναΐσκοι, τέσσερα οχυρά, άγνωστος αριθμός μικρών οχυρώσεων, πλήθος αγροτοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, 60 νέες οικίες, οι 36 εκ των οποίων στον ιστορικό πυρήνα του Σουλίου και ένα δίκτυο ιστορικών διαδρομών μήκους 6 χιλιομέτρων.

«Θα πρέπει να ισχύσουν βασικά κριτήρια στην ιεράρχηση των δράσεων που είναι η στερέωση, η προστασία των καταλυμάτων, η ανάπτυξη του δικτύου των μονοπατιών, η διαχείριση της χλωρίδας, η αποκατάσταση των εδαφών και των ρεμάτων, η εκλογίκευση της ελεύθερης βόσκησης και η διαχείριση των κτηνοτροφικών και πτηνοτροφικών μονάδων», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Σμύρης.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ