Μπορούν να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα ακραίας βίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων, σαν αυτά που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα;

Και τι μπορεί να κάνει μία οργανωμένη κοινωνία στην πρόληψη και την ενημέρωση ή και την εκπαίδευση των πολιτών ώστε να μην αποτελούν όλα τετελεσμένα γεγονότα στην αρμοδιότητα των αστυνομικών αρχών;

Δεν είναι εύκολη η απάντηση όσο κι αν θα μπορούσαμε να πούμε όλοι μας με ευκολία ότι το σχολείο θα ήταν ένα πλαίσιο αναφοράς για την ενδυνάμωση των νέων ανθρώπων και την ανάπτυξη ισχυρών αξιών ανθρωπισμού και αλληλοσεβασμού.

Κατ’ αρχάς πρέπει να αποφύγουμε δύο παγίδες. Η πρώτη είναι να συμβιβαστούμε με την πραγματικότητα και να αναθέσουμε απλώς σε άλλους τις αρμοδιότητες ελέγχου και επέμβασης. Να μην αποδεχθούμε ότι ο κόσμος μας είναι σκληρός και κυνικός και να μην θεωρήσουμε ότι δεν μας αφορά επειδή στον μικρόκοσμό μας δεν συμβαίνουν τέτοια εγκλήματα. Πρέπει να λειτουργούμε ως πολίτες που τους αφορά το κοινωνικό γίγνεσθαι και αναλαμβάνουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Για να μην πέφτουμε και συνέχεια από τα σύννεφα.

Η δεύτερη παγίδα, είναι να μοιράσουμε άμεσα τις ευθύνες, θεωρώντας ότι επιλύεται έτσι και το πρόβλημα που γεννάται, ότι με κάποιο τρόπο διευθετούνται όλα. Έτσι, όμως διαιωνίζουμε τα προβλήματα όσο δεν απαντάμε στις αιτίες και επιπλέον ενδέχεται να προκληθούν και νέοι διχασμοί όσο πολιτικοποιείται το ζήτημα των ευθυνών. Όχι ότι δεν είναι πολιτικό ζήτημα η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ασφάλεια των πολιτών, αλλά δεν είναι και τα πάντα υπόθεση της πολιτικής.

Από εκεί και πέρα, το κρίσιμο είναι να αναγνωρισθεί το πρόβλημα. Στην Ελλάδα υπάρχει για παράδειγμα μακρά πια ιστορία εκμετάλλευσης ανθρώπων όπως στα κυκλώματα του τράφικινγκ. Διαφαίνεται επίσης ότι οι γυναίκες βρίσκονται σε δύσκολη θέση και γίνονται θύματα επιθέσεων, βίας , ακόμα και δολοφονίας.

Αυτά τα ζητήματα αν δεν εντοπιστούν ως τέτοια, δεν θα επιλυθούν μαγικά. Κάτι πρέπει να κάνουμε συνεπώς. Από την εκπαίδευση στα σχολεία ως την ενημέρωση της κοινής γνώμης και την αποτελεσματική λειτουργία των κρατικών θεσμών, μία συνολική κινητοποίηση με επίκεντρο την υπεράσπιση και την υποστήριξη της ζωής των ανθρώπων.

Οι λέξεις μας για τα συνήθη πράγματα της ζωής

Στη Θεσσαλία αν κουβαλήσεις ένα παιδί στην πλάτη είναι γκαλιγκούτσια ενώ στο χωριό μου εδώ στην Ήπειρο είναι γκούτσια. Και υπάρχουν κι άλλες παραλλαγές ανάλογα πώς εκφέρονται οι λέξεις και τα φωνήεντα, συχνά με παραλλαγές που αλλάζουν από χωριό σε χωριό ή αν ζεις πίσω ή μπροστά από ένα βουνό. Αν θέλεις πάντως να συνεννοηθείς το κάνεις. Και δεν εννοώ να ασχοληθούμε με τις εννοιολογικές καταβολές των λέξεων και να ψάξουμε ετερότητες και ομοιότητες. Αυτά είναι δουλειά της επιστήμης. Εννοώ να αισθανθείς πίσω από τις λέξεις τον σφυγμό της ζωής.

Παρατηρώ όμως, συχνά δύο τάσεις. Η μία είναι αυτή που λέει ότι «εμείς έτσι τα μάθαμε». Το ακούς συχνά από κοινότητες που κρατάνε ακόμα, από ανθρώπους που έχουν δεσμούς με τους τόπους καταγωγής και τα συγγενικά δίκτυα. Που ίσως αντιστέκονται στη διαφορά και την αλλαγή.

Και η άλλη είναι αυτή που λέει, ότι «πάνε αυτά, δεν έχουν σημασία πια», όταν συχνά οι δεσμοί έχουν χαθεί και τα περιβάλλοντα άλλαξαν πολύ. Μία παραίτηση από την οικειότητα του ομοίου και τη συνάφεια με έναν γνώριμο χρόνο σε άξενα πια οικοσυστήματα.

Λέξεις, έθιμα, τραγούδια και παραμύθια, δεξιότητες και τρόποι ζωής, ένα πολύχρωμο μωσαϊκό που καλύπτει όλη τη χώρα και βγαίνει μέσα από τις φλέβες της. Αν κολλήσεις με τις διαφορές, δεν θα βγάλεις και πολλά συμπεράσματα. Αν  το δεις σαν ένα θησαυρό που κρύβουν οι ζωές των ανθρώπων, θα σου μείνει αυτή η ωραία αίσθηση της ζωής που κυλάει για όλους μας και αυτή η ζεστασιά που φέρνει η προσπάθεια να τα ονοματίσουμε όλα γύρω μας και μέσα μας, ώστε να τα κάνουμε δικά μας, να ζήσουμε ξανά και ξανά στον τόπο μας με τα πόδια μας πάνω στη γη και έναν μεγάλο ουρανό να μας καλύπτει όλους μας από πάνω μας.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr