Έκτακτα μέτρα για τη μείωση των τιμών της ενέργειας, μεταξύ των οποίων και την υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής, παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Επιτροπή προτείνει επείγουσα παρέμβαση στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας για την αντιμετώπιση των πρόσφατων δραματικών αυξήσεων των τιμών. Όπως σημειώνεται, η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις μιας σοβαρής αναντιστοιχίας μεταξύ ζήτησης και προσφοράς ενέργειας, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης εργαλειοποίησης από τη Ρωσία των ενεργειακών της πόρων. Για να αμβλυνθεί η αυξημένη πίεση που ασκείται στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η Επιτροπή κάνει τώρα ένα επόμενο βήμα για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού προτείνοντας έκτακτα μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία θα συμβάλουν στη μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές, καθώς και μέτρα για την ανακατανομή των πλεονασματικών εσόδων του ενεργειακού τομέα στους τελικούς καταναλωτές. Αυτό αποτελεί συνέχεια των προηγουμένως συμφωνηθέντων μέτρων για την πλήρωση των αποθηκευτικών εγκαταστάσεων αερίου και τη μείωση της ζήτησης αερίου ενόψει του προσεχούς χειμώνα. Η Επιτροπή συνεχίζει επίσης τις προσπάθειές της για τη βελτίωση της ρευστότητας των φορέων της αγοράς, τη μείωση της τιμής του αερίου και τη μακροπρόθεσμη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών είναι η μείωση της ζήτησης. Όπως τονίζεται, αυτό μπορεί να επηρεάσει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και να επιφέρει μια συνολικότερη ηρεμία στην αγορά.  Για την εστίαση στις ακριβότερες ώρες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο έχει σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή, η Επιτροπή προτείνει την υποχρέωση μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5 % κατά τη διάρκεια επιλεγμένων ωρών αιχμής με τις υψηλότερες τιμές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν το 10 % των ωρών με την υψηλότερη αναμενόμενη τιμή και να μειώσουν τη ζήτηση κατά τις ώρες αιχμής.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης στα κράτη μέλη να επιδιώξουν τη μείωση της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 10 % έως τις 31 Μαρτίου 2023. Μπορούν να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη αυτής της μείωσης της ζήτησης, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν οικονομική αντιστάθμιση. Η μείωση της ζήτησης σε περιόδους αιχμής θα οδηγούσε σε μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 1,2 bcm τον χειμώνα. Η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης αποτελεί επίσης βασικό μέρος της εκπλήρωσης των κλιματικών δεσμεύσεών μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους «υπο-οριακούς» παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας (κάτω από το οριακό κόστος), δηλαδή τεχνολογίες με χαμηλότερο κόστος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια και ο λιγνίτης, οι οποίες παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο με κόστος χαμηλότερο από το επίπεδο τιμών που καθορίζουν οι ακριβότεροι «οριακοί» παραγωγοί. Οι εν λόγω υπο-οριακοί παραγωγοί πραγματοποιούν έκτακτα έσοδα, με σχετικά σταθερό λειτουργικό κόστος, καθώς οι δαπανηροί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο έχουν αυξήσει την τιμή χονδρικής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας που λαμβάνουν. Η Επιτροπή προτείνει να καθοριστεί το υπο-οριακό ανώτατο επίπεδο εσόδου σε 180 EUR/MWh. Αυτό θα επιτρέψει στους παραγωγούς να καλύψουν τις επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες τους χωρίς να υπονομευθούν οι επενδύσεις σε νέες δυναμικότητες σύμφωνα με τους στόχους μας το 2030 και το 2050 για την ενέργεια και το κλίμα. Τα έσοδα που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο θα εισπράττονται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και θα χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τους καταναλωτές ενέργειας να μειώσουν τους λογαριασμούς τους. Τα κράτη μέλη που εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια ενθαρρύνονται, σε πνεύμα αλληλεγγύης, να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες για τον επιμερισμό μέρους των υπο-οριακών εσόδων που εισπράττονται από το κράτος παραγωγής προς όφελος των τελικών χρηστών στο κράτος μέλος με χαμηλή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι συμφωνίες αυτές συνάπτονται έως την 1η Δεκεμβρίου 2022 όταν οι καθαρές εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας ενός κράτους μέλους από γειτονική χώρα είναι τουλάχιστον 100%.

Εισφορά στα υπερκέρδη

Τρίτον, η Επιτροή προτείνει επίσης προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης πάνω στα υπερκέρδη που παράγονται από δραστηριότητες στους κλάδους του πετρελαίου, του αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων τα οποία δεν καλύπτονται από την εφαρμογή ανωτάτου ορίου τα υπο-οριακά έσοδα. Η εν λόγω χρονικά περιορισμένη εισφορά θα συντηρήσει τα επενδυτικά κίνητρα για την πράσινη μετάβαση. Θα εισπραχθεί από τα κράτη μέλη επί των κερδών του 2022 τα οποία υπερβαίνουν μια κατά 20 % αύξηση του μέσου όρου των κερδών των τριών προηγούμενων ετών. Τα έσοδα θα εισπράττονται από τα κράτη μέλη και θα ανακατευθύνονται σε καταναλωτές ενέργειας, ιδίως σε ευάλωτα νοικοκυριά, σοβαρά πληγείσες επιχειρήσεις και ενεργοβόρες βιομηχανίες. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χρηματοδοτούν διασυνοριακά έργα σύμφωνα με τους στόχους REPowerEU ή να χρησιμοποιούν μέρος των εσόδων για την κοινή χρηματοδότηση μέτρων για την προστασία της απασχόλησης ή την προώθηση επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση.

Σε μια περαιτέρω παρέμβαση στους κανόνες της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή προτείνει επίσης την επέκταση της εργαλειοθήκης για τις τιμές της ενέργειας που είναι διαθέσιμη για την παροχή βοήθειας προς τους καταναλωτές. Οι προτάσεις θα επιτρέψουν για πρώτη φορά ρυθμιζόμενες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κάτω του κόστους και θα επεκτείνουν τις ρυθμιζόμενες τιμές ώστε να καλύπτουν και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Όπως ανακοίνωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής κ. φον ντερ Λάιεν την Τετάρτη, η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να επιδιώκει και άλλους τρόπους μείωσης των τιμών για τους ευρωπαίους καταναλωτές και την ευρωπαϊκή βιομηχανία και χαλάρωσης της πίεσης στην αγορά. Η Επιτροπή θα εμβαθύνει τις συζητήσεις της με τα κράτη μέλη σχετικά με τους καλύτερους τρόπους μείωσης των τιμών του φυσικού αερίου, αναλύοντας επίσης διάφορες ιδέες για ανώτατα όρια τιμών και ενισχύοντας τον ρόλο της ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ στη διευκόλυνση σύναψης συμφωνιών για χαμηλότερες τιμές με προμηθευτές μέσω εθελοντικών από κοινού αγορών. Η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να αναζητεί εργαλεία για τη βελτίωση της ρευστότητας στην αγορά για τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας στον τομέα της ενέργειας και θα επανεξετάσει το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι εξακολουθεί να δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να παρέχουν την αναγκαία και αναλογική στήριξη στην οικονομία, διασφαλίζοντας παράλληλα ισότιμους όρους ανταγωνισμού.

Κατά το έκτακτο Συμβούλιο Ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου, οι Υπουργοί Ενέργειας των κρατών μελών ενέκριναν τις υπό εξέλιξη προσπάθειες της Επιτροπής στους τομείς αυτούς.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει να αυξηθεί κατά πολύ η χρήση των ΑΠΕ, αλλά και να μειωθεί σημαντικά η κατανάλωση ενέργειας, μέχρι το 2030. Την Τετάρτη, οι ευρωβουλευτές τάχθηκαν υπέρ της αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ στο 45% έως το 2030, στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) – στόχος που στηρίζεται επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «RepowerEU».

Η νομοθεσία ορίζει επίσης επιμέρους στόχους για τομείς όπως οι μεταφορές, τα κτίρια, η τηλεθέρμανση και η τηλεψύξη. Στον τομέα των μεταφορών, η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να οδηγήσει σε μείωση κατά 16% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μέσω της χρήσης υψηλότερων μεριδίων προηγμένων βιοκαυσίμων και μιας πιο φιλόδοξης ποσόστωσης για ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης, όπως το υδρογόνο. Η βιομηχανία θα πρέπει να ενισχύσει τη χρήση των ΑΠΕ κατά 1,9 ποσοστιαίες μονάδες κατ’ έτος και των δικτύων τηλεθέρμανσης κατά 2,3 μονάδες.

Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να πραγματοποιήσει δύο διασυνοριακά έργα για την επέκταση της παραγωγής και χρήσης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κράτη μέλη με ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας άνω των 100 TWh θα πρέπει να πραγματοποιήσουν και τρίτο έργο στο πλαίσιο αυτό, έως το 2030.

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης τροπολογίες με τις οποίες ζητείται η σταδιακή μείωση του μεριδίου της πρωτογενούς ξυλείας που υπολογίζεται ως ανανεώσιμη ενέργεια.

Εξοικονόμηση ενέργειας

Σε ξεχωριστή ψηφοφορία την Τετάρτη, οι ευρωβουλευτές στήριξαν την αναθεώρηση της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση, της νομοθεσίας που θέτει στόχους εξοικονόμησης ενέργειας τόσο στην πρωτογενή όσο και στην τελική κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ.

Οι ευρωβουλευτές ενίσχυσαν τον στόχο της ΕΕ για τη μείωση της κατανάλωσης τελικής και πρωτογενούς ενέργειας, έτσι ώστε τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν συλλογικά ότι η τελική κατανάλωση ενέργειας θα μειωθεί κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030 και κατά 42,5% στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας σε σύγκριση με τις προβλέψεις του 2007. Αυτό αντιστοιχεί σε 740 και 960 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου πετρελαίου («Mtoe») για κατανάλωση τελικής και πρωτογενούς ενέργειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θέσουν δεσμευτικούς εθνικούς στόχους για την επίτευξη των συνολικών στόχων στο πλαίσιο αυτό.

Αυτό θα πραγματοποιηθεί μέσω μέτρων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σε διάφορους τομείς, π.χ. στη δημόσια διοίκηση, στα κτίρια, στις επιχειρήσεις και στα κέντρα δεδομένων.