Θύτες και θύματα εναλλάσσονται εξαιτίας της παραλογίας αμετανόητων συμφερόντων, υπερδυνάμεων παραγώγων –προϊόντων- αντικοινωνικής θελησιαρχίας. Απειλή: το δίκαιο του ισχυρότερου και η κλασική αιτιολογία: «αν θέλεις ειρήνη παρασκεύαζε πόλεμο», ως εν παρόδω ψυχρό πόλεμο. Κυρώσεις επιβάλλονται ενίοτε επιλεκτικά ανάλογα με την κινητικότητα των συμμαχιών και τις μεταβαλλόμενες ισορροπίες των Μεγάλων συμφερόντων…

Οι κυρώσεις κατάφεραν με το «bras de faire» των ισχυρών να επιφέρουν ακυρώσεις ανθρωπισμού: αφανισμό ανθρώπινης ζωής και για τους αμάχους προσφυγιά, επισιτισμό, ακρίβεια σε παγκόσμια αγαθά, φτώχεια, προβλήματα ψυχοσωματικής υγείας,  υποθήκευση του μέλλοντος των νέων, ανεργία, κ.ά. θλίψεις και οδύνες.  «Καρτέλ» χωρίς ενσυναίσθηση για τον πόνο και την ανημποριά του άλλου, ως ομοειδούς τους πλάσματος. Δηλαδή κατασκευάζεται ένας “χειμώνας” ανέχειας και απαισιοδοξίας με απουσία κοινωνικής ψυχολογίας και λυτρωτικής συνείδησης. Από την άλλη απροσπέλαστα τα αδιαφανή και μυστικά projects των “μεγάλων’, τα εγγύς και μακράν. Ένα ερώτημα γνήσιου ρεαλισμού παραμένει πάντα στο ανήσυχο στόμα των πολιτών: πού είναι η δυναμική «συμμαχία» των πολιτικών και πνευματικών ηγετών ενάντια σ’ αυτή την κρίση του πολιτισμού; Ποιες είναι οι αντιστάσεις και οι ανιδιοτελείς κοινοτικές εμπνεύσεις; Πού είναι η πολιτισμική συνεννόηση (διπλωματία), η κατανόηση και ένδειξη μετα-νόησης ενώπιον της καταστροφής;  Πού είναι η  “επίσημη” διαλεκτική του πολιτισμένου κόσμου και η αυτεπίγνωση για τη λειτουργία του «διεθνούς» ή οικουμενικού δικαίου, καθρέπτης διακουλτουραλικής παιδείας και ανθρωπισμού, της αγάπης; Αναρωτιέται ο απλός άνθρωπος για το αν αυτός είναι ο εξελιγμένος πολιτισμένος ορθολογισμός και το είδος της «λαϊκής κυριαρχίας» ή αυθεντικής κοσμοπολίτικης δημοκρατίας. Ωστόσο η παραλογία για τον απλό πολίτη παραμένει όταν διαπιστώνεται η εμμονή των οικονομικών συμφερόντων, γεωπολιτικής ισχύος, που φαίνονται ανώτερα μιας καθολικής και οικουμενικής πίστης μεταξύ κρατών της χριστιανικής Ευρώπης, πόσο μάλλον μεταξύ Ορθοδόξων κρατών. Αφού η ορθόδοξη πίστη παραμένει με βάση τη γενεαλογική της αρχή πηγή πνευματική, πολιτιστική και οικουμενικά ανθρωπιστική παρά τη μεταφυσική της διάσταση.

Οι αξίες/αρετές πήραν μορφή πραγμάτων, αντι-κειμενων προς πώληση, κατανάλωση… ” Ω γλυκύ μου έαρ που έδυ σου το κάλλος;”  Η μονιστική υλοκεντρική διαλεκτική αφομοιώνει ετερόκλητα στοιχεία, όπως εθνικιστικές και επικίνδυνες τάσεις που εξαφανίζουν την εθνική αυτοσυνειδησία και διαπολιτισμική αγωγή και εκτοπίζουν καθολικές και οικουμενικές αξίες που η ιστορικοφιλοσοφία ανέδειξε και το βάθος του ασυνείδητου αποπνέει.

Όταν την ημέρα γιορτής του Οσίου Παϊσίου πανηγυρίσαμε για τον οδηγό της αγάπης, της μετά-νοιας και της συμφιλίωσης.

*Ο Σταμάτης Πορτελάνος

είναι  τ. Αν. Καθηγητής

Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,

Πρόεδρος Ολυμπιακού

Κέντρου Φιλοσοφίας και Παιδείας