Δεν είναι απλά τα πράγματα με την οικονομία. Και όχι μόνο την ελληνική, αλλά την παγκόσμια. Και δεν μιλάμε καν για σύννεφα στον ορίζοντα, αφού βρέχει ήδη κανονικά. Ο πληθωρισμός στο 10% στη χώρα μας σημαίνει ότι έχουμε μπει σε μία δίνη που υπονομεύει στην καθημερινότητα τα έσοδα των νοικοκυριών, τις τιμές, την κατανάλωση. Κι αν η απάντηση είναι το πιο «ακριβό» χρήμα και η αύξηση των επιτοκίων, τότε ολόκληρα τμήματα της κοινωνίας και της οικονομίας που στηρίζονται στον δανεισμό, θα πληγούν ακόμα περισσότερο.

Και από δίπλα υπάρχουν πια τα εμφανή προβλήματα που δημιουργούν τα κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα, η εκτόξευση του κόστους της ενέργειας και αυτό το κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας το οποίο και προφανώς επηρεάζει το επενδυτικό κλίμα και τις αγορές. Κι ακόμα δεν γνωρίζουμε σε τι βάθος έχουν φτάσει αυτές οι αρνητικές μεταβολές αν συνυπολογίσουμε και τις επιπτώσεις της πανδημίας. Με τον πόλεμο δε, να είναι μίας διαρκής κατάσταση πια, κάθε πρόβλεψη είναι αδύνατη. Χειρότερα μπορεί να πάνε τα πράγματα, καλύτερα σίγουρα όχι, αν συνεχίσουν έτσι.

Κι απορεί κανείς γιατί η πολιτική σκηνή δεν δονείται από τις επιπτώσεις στην οικονομία, όλων αυτών των πολύ μεγάλων προβλημάτων, όταν ακόμα και ο πιο ανέμελος ως σήμερα πολίτης, βρίσκεται πια μπροστά σε διλήμματα.

Αλλά, το ζήτημα δεν είναι τόσο πολιτικό σε αυτή τη φάση κι ας φαίνεται ότι ήδη το κομματικό σύστημα σε όλη την Ευρώπη υφίσταται πιέσεις που δεν μπορείς να ξέρει τι θα γεννήσουν. Όταν πιθανολογείται σοβαρά ακόμα και επιστροφή του Τραμπ στις επόμενες εκλογές στις ΗΠΑ, κατανοούμε ότι και οι προκλήσεις για αυτή καθ’ αυτήν τη Δημοκρατία είναι τεράστιες.

Το μεγάλο όμως πρόβλημα είναι το κοινωνικό. Εκεί που ήδη η ανάλυση περί «μεσαίας τάξης» καταρρέει αφού όλο και πιο πολύ και πιο έντονα, φτωχοποιούνται τμήματα του πληθυσμού, ζουν σε ρευστή κατάσταση, δεν μπορούν να σχεδιάσουν το μέλλον τους. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τίποτα και για κανέναν.

Και προκύπτουν ήδη οι προτεραιότητες:

Να σταματήσει ο πόλεμος και να αποσυρθεί η Ρωσία από την Ουκρανία

Να υποστηρίξει η ΕΕ ένα μεγάλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα στήριξης των κρατών μελών ώστε να ανακοπεί ο δρόμος προς την κοινωνική ανισότητα και τη φτώχεια

Να συνφωνηθεί ένα ευρύ πλαίσιο ισορροπιών με τις ΗΠΑ ώστε να ανακάμψουν οι αγορές της ενέργειας, των πρώτων υλών και των τροφίμων με γνώμονα πάντα την κοινωνική προστασία.

Ήδη όμως κατανοούμε με την αρίθμηση τέτοιων προτεραιοτήτων ότι βρισκόμαστε ακόμα μακριά από οποιοδήποτε επίπεδο ισορροπίας, πόσο μάλλον βάσιμων ελπίδων για ανάκαμψη. Θα είναι ένα δύσκολο καλοκαίρι.

Η πίεση για αποδοχή του τώρα

Μετά είναι και το θέμα με τις προσδοκίες. Γιατί αν στερέψει η πηγή της προσδοκίας και κατασταλεί η ελπίδα, το παρόν απονευρώνεται και γίνεται μία έρημος. Κι αυτή είναι ακόμα μεγαλύτερη έρημος από εκείνη που ζούμε τόσο καιρό με τον φόβο της νόσησης και την απώθηση των επαφών.

Και φαίνεται ότι υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ των πολλών περιορισμών και της προσπάθειας τιθάσευσης του σήμερα, με την παραγωγή της ελπίδας και την προσδοκία για το αύριο. Μπορεί να είναι αποδοτικό, καλύτερο να γειώνεσαι στο τώρα και να προσπαθείς να ανταπεξέλθεις στα προβλήματα και τις προκλήσεις που σου θέτει η συγκυρία, όμως δεν γίνεται να μην υπάρχει και ένας μικρός έστω χώρος για να φαντάζεσαι την επόμενη μέρα. Να έχεις την ελευθερία να αφήνεις το μέλλον να εισβάλλει στο χώρο σου.

Κι εκεί είναι που πρέπει να δούμε το θέμα με τις προσδοκίες. Που σίγουρα έχει να κάνει και με το κοινωνικό και με το πολιτικό ζήτημα. Γιατί γίνεται μεγάλος αγώνας να πεισθούμε ότι «αυτό είναι, και δεν έχει άλλο», ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική» και χάνουμε το βασικό, ότι δεν μας αρέσει αυτό που μας συμβαίνει. Κι αν δεν μας αρέσει κάτι, πρέπει να μπορούμε και να θέλουμε να αλλάξει. Είναι μέρος της φύσης η αλλαγή.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr