Με την ύψιστη κρατική διάκριση στον κόσμο της λογοτεχνίας τιμήθηκε ο Γιαννιώτης, αναγνωρισμένος διεθνώς Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών Δημήτρης Τζιόβας. Του απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο για το 2021 για το σύνολο του έργου του.

Από το υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώθηκαν την Τρίτη  τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2021 (για τις εκδόσεις 2020), τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2021 (εκδόσεις 2020) και τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2021 (εκδόσεις 2020).

Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το έτος 2021 απονέμεται στον Δημήτρη Τζιόβα για τη συνολική του προσφορά στα Γράμματα. Τα άλλα βραβεία έχουν ως εξής:

– Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Νίκο Δαββέτα για το έργο του Άντρες χωρίς άντρες, εκδόσεις Πατάκη, και στη Λουίζα Παπαλοΐζου για το έργο της Το βουνί, εκδόσεις Το Ροδακιό.

– Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Θανάση Χατζόπουλο για το έργο του Ιστορικός ενεστώς, εκδόσεις Πόλις, και στον Χρήστο Χρηστίδη για το έργο του Γυμνός, εκδόσεις Εντευκτηρίου.

– Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Διονύση Καψάλη για το έργο του Σημειώσεις για τη μουσική του κόσμου, εκδόσεις Άγρα.

– Το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Χριστίνα Κουλούρη για το έργο της Φουστανέλες και χλαμύδες. Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930, εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

– Το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας – Bιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στους Στράτο Ν. Δορδανά και Βάιο Καλογρηά για το έργο τους Οι ζωές των άλλων, Η Στάζι και οι Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία (1949-1989), εκδόσεις Επίκεντρο.

– Το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Σπύρο Γούλα για το έργο του Τα περσινά τους βάζουν για καλά, εκδόσεις Πόλις, και στον Φοίβο Οικονομίδη για το έργο του Βορράς, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

–  Το Ειδικό Κρατικό Βραβείο 2021 για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη για το έργο του Έξοδα νοσηλείας, εκδόσεις Ενύπνιο, και στον Δημήτρη Χριστόπουλο για το έργο του Τζίντιλι, εκδόσεις Το Ροδακιό.

– Η Επιτροπή αποφάσισε ομοφώνως την απονομή τιμητικής διάκρισης στα περιοδικά δε|κατα και Σημειώσεις.

Το έργο του Δημήτρη Τζιόβα

Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της βράβευσης, ο Δημήτρης Τζιόβας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1957. Από το 1985 είναι Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας. Την περίοδο 2000-2003 διετέλεσε Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου, ενώ από το 1995 διευθύνει τη μεταφραστική σειρά νεοελληνικής λογοτεχνίας του Κέντρου που έχει βραβευτεί τρεις φορές (Καβάφης, Καρυωτάκης, Χατζής, Κουμανταρέας, Δημητρίου κ.ά). Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, διετέλεσε Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (1995-1998) και μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Journal of Modern Greek Studies (1992-2007), Byzantine and Modern Greek Studies (1995-2005), Journal of Greek Media and Culture (2014-σήμερα) κ.ά. Από το 1995 αρθρογραφεί στην εφημερίδα Το Βήμα. Το 2011 του απονεμήθηκε το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο του Ο Μύθος της Γενιάς του Τριάντα: Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία.

Το συνολικό έργο του (συγγραφή ή επιμέλεια τόμων) περιλαμβάνει 24 τίτλους στα ελληνικά και στα αγγλικά. Από τους πρώτους εισηγητές της λογοτεχνικής θεωρίας στην Ελλάδα (Μετά την Αισθητική. Θεωρητικές δοκιμές και ερμηνευτικές αναγνώσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Γνώση 1987 και Το παλίμψηστο της ελληνικής αφήγησης. Από την αφηγηματολογία στη διαλογικότητα, Οδυσσέας 1993), μελέτησε ψύχραιμα το ιδεολόγημα της ελληνικότητας και τον λογοτεχνικό και πολιτισμικό εθνοκεντρισμό (The nationalism of the Demoticists and its impact on their literary theory (1888-1930), Hakkert 1986 και Οι μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της ελληνικότητας στο μεσοπόλεμο, Οδυσσέας 1989) και έθεσε σε νέες βάσεις τη μελέτη του ελληνικού μοντερνισμού (Greek Modernism and Beyond (επιμ.), Rowman & Littlefield 1997 και Από τον Λυρισμό στον Μοντερνισμό, Νεφέλη 2005). Με έμφαση στην πεζογραφία, έχει μελετήσει συστηματικά και έχει επιμεληθεί σε ξεχωριστούς τόμους έργα του Γιώργου Θεοτοκά (Τετράδια Ημερολογίου 1939-1954, Εστία 1987) και παλαιότερων συγγραφέων (Πιτζιπιός, Ψυχάρης, Ραγκαβής).

Οι τόμοι που επιμελήθηκε στα αγγλικά για τα Βαλκάνια και την Ελληνική Διασπορά γνώρισαν διεθνή και διεπιστημονική αναγνώριση (Greece and the Balkans: Identities, Perceptions and Cultural Encounters since the Enlightenment, Ashgate/Routledge 2003 και Greek Diaspora and Migration since 1700, Ashgate/Routledge 2009) όπως και οι μελέτες του για την πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας (Re-imagining the Past: Greek Antiquity and Modern Greek Culture, Oxford University Press 2014).

Το βιβλίο του για τη γενιά του ’30 (Ο Μύθος της Γενιάς του Τριάντα: Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία, Πόλις 2011) πρότεινε μια ρηξικέλευθη ερμηνευτική σύνθεση, ενώ οι πολιτισμικές του προσεγγίσεις στην ελληνική πεζογραφία του 19ου και του 20ου αι. (Κοσμοπολίτες και Aποσυνάγωγοι. Mελέτες για την ελληνική πεζογραφία και κριτική (1830-1930), Mεταίχμιο 2003 και Η Πολιτισμική Ποιητική της ελληνικής πεζογραφίας. Από την ερμηνεία στην ηθική, ΠΕΚ 2017) προσέφεραν εναλλακτικές αναγνώσεις και έθεσαν νέα ερωτήματα σε παλαιότερα κείμενα. Το βιβλίο του The Other Self. Selfhood and Society in Modern Greek Fiction, Lexington Books 2003 (= Ο άλλος εαυτός. Ταυτότητα και Κοινωνία στη νεοελληνική πεζογραφία, Πόλις 2007) ήταν το πρώτο συνθετικό έργο που γράφτηκε στα αγγλικά για την ελληνική πεζογραφία, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την επανεκτίμησή της. Στα πιο πρόσφατα έργα του (Greece in Crisis: Culture and the Politics of Austerity, I.B. Tauris 2017 και Greece from Junta to Crisis: Modernization, Transition and Diversity, Bloomsbury 2021, που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τον Gutenberg το 2022) αναλύει πολυπρισματικά την πολιτισμική διάσταση της κρίσης, συνεισφέροντας στη διαμόρφωση μιας πολιτισμικής ιστορίας της Μεταπολίτευσης.

Η Επιτροπή κρίνει ότι ο Δημήτρης Τζιόβας, με την πρωτότυπη, αναστοχαστική και αδιάλειπτη προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, συμβάλλει στην ανανέωση των νεοελληνικών σπουδών, εμπλουτίζοντας την κριτική φιλολογία με νέες μεθόδους και ερμηνευτικές αναγνώσεις. Παράλληλα, με το έργο του συμβάλλει αποφασιστικά στην προώθηση και διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στο εξωτερικό. Ο συγγραφέας παρακολουθώντας με τολμηρή αναθεωρητική διάθεση τις αλλεπάλληλες στροφές της θεωρίας της λογοτεχνίας (από την αφηγηματολογία και τον στρουκτουραλισμό μέχρι τον νέο ιστορικισμό και την ηθική κριτική) σύστησε και εξοικείωσε το ελληνικό κοινό με διεθνείς τάσεις και εξελίξεις στη μελέτη της λογοτεχνίας, επισημαίνοντας ευρύτερες πολιτισμικές, κοινωνικές και αναγνωστικές αλλαγές. Το πλούσιο έργο του, ιδιαίτερα επιδραστικό στους μελετητές των πολιτισμικών και νεοελληνικών σπουδών αλλά και των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, συνδέει τη λογοτεχνία με την κουλτούρα και την κοινωνία, με τα πολιτικά και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα, συμβάλλοντας στην υπεράσπιση των ευρύτερων ανθρωπιστικών επιστημών και στη σοβαρή μελέτη ζητημάτων ιδεολογίας και ταυτότητας του νεότερου ελληνισμού.