Μετά τις πρώτες αντιπολεμικές κινήσεις που ήταν εξαρχής μαζικές και μετωπικές και στη χώρα μας και στις οποίες συμμετείχαν και τα Γιάννενα, σειρά παίρνουν και οι πρωτοβουλίες συλλογής βοήθειας για τον ουκρανικό λαό. Ήδη η συμμετοχή της ελληνικής κοινωνίας είναι μεγάλη και αναμένεται να μεγαλώσει κι άλλο όσο αυξάνονται οι συντονισμένες προσπάθειες. Και θα χρειαστεί βοήθεια γιατί διαφαίνεται ότι η πολεμική κατάσταση θα κρατήσει ενώ ήδη δημιουργείται μεγάλο προσφυγικό κύμα.

Γίνεται έτσι αντιληπτό πόσο επώδυνες συνέπειες έχει ένας πόλεμος στις μέρες μας. Όσο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο αυτονόητο, όσο οι πόλεμοι ήταν μακριά από την Ευρώπη, υπήρχε ένα περιθώριο να θεωρούμε ότι δεν μας αγγίζουν, ότι δεν έχουμε και τόσα να κάνουμε. Ας θυμηθούμε ακόμα και την αμφισβήτηση της ιδιότητας του πρόσφυγα σε ανθρώπους που προσπαθούσαν να διαφύγουν από πολέμους και «θερμά επεισόδια».

Τώρα όμως ο πόλεμος είναι εδώ, δίπλα μας και αφορά αυτό που αποκαλούμε ευρωπαϊκές αξίες. Και κανείς μας δεν μπορεί να κάνει ότι δεν βλέπει ή ότι δεν τον αφορά.

Και ίσως να υπάρχει εδώ μία ευκαιρία να αναστοχαστούμε πάνω σε έννοιες που συνήθως τις ξεπερνάμε ως τυπικές στις δημόσιες αναφορές. Μία τέτοια είναι το «διεθνές δίκαιο». Το πολιτικό πρόβλημα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι ότι αρνείται το διεθνές δίκαιο. Πάνω σε αυτή την άρνηση οικοδομείται και η απάντηση με τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία. Και το διεθνές δίκαιο επιτάσσει σεβασμό στα σύνορα, την αυτοδιάθεση των κρατών, τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή.

Αν θέλουμε να βρούμε το δρόμο για την κατάπαυση του πυρός και την υποχώρηση της Ρωσίας, θα τον βρούμε μέσα από το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Τη σημασία του οποίου την καταλαβαίνουν πια ακόμα περισσότεροι ίσως σε σχέση με το παρελθόν, όπως καταλαβαίνουμε και τη σημασία που έχει για να αποδίδονται ευθύνες και να προωθούνται πολιτικές προστασίας των ανθρώπων και της ακεραιότητας των κρατών.

Να αποφύγουμε τη συλλογική ενοχή

Μπερδευτήκαμε αυτές τις μέρες με τις κυρώσεις εναντίον των κρατικών υπηρεσιών της Ρωσίας και τον ρώσικο πολιτισμό.

Υπήρξε σε ευρωπαϊκό επίπεδο μία κίνηση αποκλεισμού και περιορισμού των πολιτιστικών υπηρεσιών της Ρωσίας, μεταξύ άλλων περιορισμών. Ας πούμε ότι εντάσσεται αυτό, στις κυρώσεις.

Θέλει μία προσοχή εδώ, γιατί όντως μπορεί να υπάρξουν παρεξηγήσεις. Το να μιλάμε για απολυταρχικό καθεστώς Πούτιν ή αυταρχική εξουσία, δεν σημαίνει ότι έτσι είναι και ο ρώσικος λαός ή όσα παράγει στον πολιτισμό και άλλες εκφράσεις του. Δεν υπάρχει μία πηγή γενικώς του «κακού» στη Ρωσία που πρέπει να εξοβελιστεί. Υπάρχει όμως μία παγκόσμια αντίδραση στην ρωσική ηγεσία που επιλέγει τον πόλεμο.

Παρά τις δύσκολες ώρες που διανύουμε και με δεδομένο ότι είμαστε με την πλευρά των θυμάτων που είναι ο ουκρανικός λαός, πρέπει να αποφύγουμε παράλληλα και τη συλλογική ενοχή. Δεν φταίνε «όλοι» οι Ρώσοι για την εισβολή ούτε υπάρχει κάτι «κακό» ιστορικά στη Ρωσία. Άλλωστε, οφείλουμε να δούμε και τη γενναιότητα με την οποία αντιδρούν στην εισβολή, από την πρώτη μέρα πολλοί Ρώσοι πολίτες και ανάμεσά τους και επώνυμοι καλλιτέχνες.