Χρειάστηκε κάτι αόρατο στο μάτι μας, για να οδηγήσει στον αφανισμό τα πλατάνια του παραλιμνίου και πιο πριν βέβαια χιλιάδες δένδρα στις παρόχθιες περιοχές της Ηπείρου. Το ξέρουμε άλλωστε από την ανθρώπινη περίσταση, με τον ιό που έχει σκορπίσει τον τρόμο σε ολόκληρο τον πλανήτη δύο χρόνια τώρα.

Πιστεύουμε όμως, ότι το τοπίο είναι αιώνιο και αδιατάρακτο. Το πιστεύουμε βέβαια κάπως με ασφάλεια όταν αφορά κάτι που δεν μας αφορά γιατί εκεί που μας αφορά και μας συμφέρει, όπως όταν πάμε να χτίσουμε το σπίτι μας σε ένα οικόπεδο, δεν ασχολούμαστε με το τοπίο. Τοπίο είναι αυτό που βλέπουμε από μακριά, σαν φόντο της ευζωίας μας. Και για να μην αδικούμε τις καλές προθέσεις της πλειοψηφίας, υπάρχει ευαισθησία για τη διατήρηση του φυσικού τοπίου και του οικολογικού περιβάλλοντος. Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πολύ συχνά είναι οι ανθρώπινες δράσεις που τελικά, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν σκοπιμότητες, πλήττουν τον τόπο και το τοπίο. Και ο άνθρωπος βρίσκεται παντού πια. Κι όπως έδειξε ωραία και αναλυτικά ο Χαράρι στο Sapiens, με το που άρχισε να κινείται ο άνθρωπος στον πλανήτη άρχισε και η εξαφάνιση των ζώων και η αποψίλωση των δασών.

Ο άνθρωπος είναι από την άλλη και δημιουργός του τοπίου. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν παραλίμνια εικόνα με τα πλατάνια και έχει γίνει σήμα κατατεθέν της πόλης, είναι δημιούργημα ανθρώπων λιγότερο από 100 χρόνια πριν, όταν άνοιξαν τον δρόμο στην περίμετρο του Κάστρου και φύτευσαν τα δένδρα όπως φύτευσαν και όλο το περιαστικό δάσος.

Άρα, ο άνθρωπος μπορεί να παρέμβει και να αλλάξει το τοπίο και τον τόπο, πρέπει όμως να αντιληφθούμε σήμερα ότι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον πρέπει να εντάσσονται σε μία συνολική ματιά,  μία ολική αντίληψη για όλες τις εκφάνσεις της ζωής σε μία περιοχή και έχοντας ταυτόχρονα πια το βλέμμα και στο πλανητικό ζήτημα.

Μάχες και προκαλύμματα

Στη χώρα μας δύο πράγματα κινούν το σύμπαν: Η ισχυρή βούληση που έχει κάποιος που θέλει να κερδίσει και η προσαρμοστικότητα που δείχνει κάποιος που θέλει να προφυλαχθεί.

Είμαστε συνέχεια ανάμεσα σε αυτό το δίπολο προθέσεων, σε έναν κόσμο που είτε παλεύει για το συμφέρον του είτε κοιτάει να επιβιώσει όσο καλύτερα γίνεται. Και είναι πάντα θέμα ατόμων στην Ελλάδα, ενός βαθέως ατομικισμού που δεν βλέπει τίποτα παραπάνω από το «εγώ νά ‘μια καλά».

Για αυτό και αποτυγχάνουν όλες οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις ή βυθίζεται στη μεροληψία η πολιτική. Γιατί το υποκειμενικό συνεχίζει να υπερτερεί του αντικειμενικού και του συλλογικού.

Και ίσως να το λέω κάπως υπερβολικά παραγνωρίζοντας τις μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν μέσα στο χρόνο και προόδευσε αυτή η χώρα και όλοι μαζί πήγαμε καλύτερα. Μπορεί να υπάρχει και ένα κρίσιμο σημείο που υποχωρεί το εγώ και σιωπηρά αποδεχόμαστε ότι είναι ίσως καλύτερα να κάνουμε κάτι μαζί με όλους τους άλλους. Υπάρχουν κορυφαίες ιστορικές στιγμές που φάνηκε η κοινωνική τάση για κάτι καλύτερο.

Πρέπει όμως να βρούμε κι έναν τρόπο να συνεννοούμαστε χωρίς συγκρούσεις συμφερόντων και μόνο ή άμυνες για να μη χαθούν κεκτημένα. Κάπως να έχουμε ένα σύστημα, μετρήσεις, αντικειμενικά στοιχεία και προγράμματα, σχεδιασμούς. Όχι ότι θα αλλάξει έτσι ο κόσμος, αλλά τουλάχιστον να ανοίξουν κάποια δρόμοι.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr