Μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο θα έχουν οι φίλοι της τέχνης να επισκεφτούν την έκθεση γλυπτικής «Έξοδος» του Θεόδωρου Παπαγιάννη η οποία πήρε παράταση μέχρι και τη Δευτέρα 31 Ιανουαρίου, (αντί για 7 Ιανουαρίου όπως είχα αρχικά προγραμματιστεί).

Η έκθεση πραγματοποιείται στον Πολιτιστικό Πολυχώρο “Δ. Χατζής” (ώρες λειτουργίας: 12-2 το πρωί και 6-10 το απόγευμα (εκτός αργιών).

Ο Θ. Παπαγιάννης

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης αναφέρει σχετικά με την έκθεση:

«Η έκθεση αυτή είναι αφιερωμένη στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Διάλεξα ως θέμα την έξοδο του Μεσολογγίου, ως ένα τραγικό γεγονός που συντάραξε όλο τον κόσμο και δημιούργησε

ένα κλίμα φιλελληνισμού, που βοήθησε την εξέγερση και τελικά την ανεξαρτησία μας.

Το να μεταφέρει κανείς το γεγονός αυτό στη γλυπτική ήταν μια δύσκολη υπόθεση. Προσπάθησα με συμβολικό τρόπο να δώσω

στο θεατή να κατανοήσει την τραγικότητα του συμβάντος.

Μια πορεία με το πλήθος και τους οπλαρχηγούς να προηγούνται, που βγαίνει από μαύρη τρύπα, πορεύεται σε ένα κόκκινο πανί, το οποίο συμβολίζει το αίμα που χύθηκε.

Μια ελληνική σημαία φέρει επάνω της μια συμβολική μορφή, η οποία εκφράζει τα θύματα του αγώνα.

Δύο θυμητάρια δεξιά και αριστερά με τραγικές μάσκες, που εκφράζουν την τραγικότητα του γεγονότος αλλά και πρόσωπα

αγωνιστών.

Οι μεγάλες μορφές δεξιά και αριστερά εκφράζουν τους αγωνιστές συμπαραστάτες του αγώνα. Δύο από αυτές οι μούσες των ποιητών˙ του Σολωμού και του Κάλβου, που υμνούν τον αγώνα των εξεγερμένων Ελλήνων.

Με λίγα σύμβολα και ουσιώδεις έννοιες θέλησα να εκφραστώ.

Αν το πέτυχα, εσείς θα το κρίνετε».

Η Ελένη Μάργαρη

Η Δρ Ιστορίας της Τέχνης, Ελένη Μάργαρη αναφέρει για την έκθεση γλυπτικής «Έξοδος» του Θεόδωρου Παπαγιάννη:

«Σε δύσκολες εποχές, χαλεπούς καιρούς και αντίξοες περιστάσεις οι άνθρωποι συχνά αναζητούν την προστασία μιας μορφής υπερφυσικής, μιας δύναμης υπερβατικής. Όταν τα προβλήματα μοιάζουν ανυπέρβλητα ανασηκώνουμε το βλέμμα αποζητώντας τη χαμένη ασφάλεια, την ελπίδα και το κουράγιο για να συνεχίσουμε την επίφοβη πορεία. Σταθερότητα, σιγουριά και δέος εμπνέουν τα Φαντάσματα του Θόδωρου Παπαγιάννη. Στέκουν με τα υπερφυσικά σε μέγεθος, αφαιρετικά στην απόδοση σώματά τους σαν μορφές θεοτήτων αρχετυπικές, φύλακες και προστάτες των ανθρώπων που με δέος τα προσεγγίζουν για να τα παρατηρήσουν από κοντά. Οι εικονογραφικές τους ρίζες φτάνουν βαθιά στις προϊστορικές απεικονίσεις θεοτήτων. Είναι όμως φτιαγμένα από τα υλικά της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Τα πρώτα Φαντάσματα του Θόδωρου Παπαγιάννη κατασκευάστηκαν από τα αποκαΐδια του κτηρίου του Πολυτεχνείου, μετά το βανδαλισμό του το 1991. Σαν εκείνα τα κατεστραμμένα υλικά να αναγεννήθηκαν μέσα από την τέχνη του, να έλαβαν νέα μορφή και να στάθηκαν ξανά όρθια νικώντας την καταστροφή, τη φωτιά και το θάνατο. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, όμως, από το εργαστήριό του γεννήθηκαν νέες μορφές, σύμβολα της ίδιας της ζωής και των διαφορετικών της προσώπων. Πολεμιστές και ήρωες, ζευγάρια και μητέρες, μουσικοί και ηγεμόνες, αλληγορίες της γονιμότητας και ξόανα του πολέμου, σαν τα μέλη ενός σύγχρονου Δωδεκάθεου, δημιουργήθηκαν με μόχθο και φαντασία. Υψώνονται αγέρωχα, σαν φαντάσματα των φόβων και των ελπίδων των ανθρώπων, γεμάτα νοήματα και συμβολισμούς, τα οποία κάθε θεατής μπορεί να αντιληφθεί με το δικό του τρόπο και να εντοπίσει στα υπερφυσικά τους σώματα αρχέγονες πεποιθήσεις και σημερινές ανησυχίες.

Στη δυσχερή συγκυρία των τελευταίων ετών συνέπεσαν και οι εορτασμοί των διακοσίων χρόνων από την Εθνική μας Παλιγγενεσία. Η εικόνα των Μεσολογγιτών που τρέχουν όλοι μαζί ενωμένοι προς την ελευθερία και το θάνατο μοιάζει σήμερα συγκινητικά επίκαιρη από κάθε άποψη.

Το έργο Έξοδος του Θόδωρου Παπαγιάννη στέκει στον αντίποδα των Φαντασμάτων. Οι μορφές από τερακότα δεν είναι φτιαγμένες για να στέκουν μόνες, αλλά για να είναι όλες μαζί. Η δύναμη, η μεγαλοπρέπειά τους πηγάζει από την ενότητά τους. Αναρίθμητες μορφές βγαίνουν από τη σκοτεινή πύλη της μαρτυρικής πόλης και κατευθύνονται προς το φως. Η Έξοδος, βέβαια, δεν αποτελεί μια αυθαίρετη συγκέντρωση μορφών. Είναι μια μελετημένη απόδοση των ηρωικών Μεσολογγιτών και της συντεταγμένης, αν και απέλπιδας, πορείας τους προς την ελευθερία. Προπορεύονται οι πολεμιστές, οι νέοι δυνατοί άνδρες με τα όπλα που ανοίγουν το δρόμο για τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους που ακολουθούν. Κάποιες μορφές ανάμεσα στο πλήθος ολοφύρονται, θρηνούν, σηκώνουν τα χέρια ψηλά και πιάνουν με απελπισία το κεφάλι τους, τραβούν τα μαλλιά τους• φοβούνται. Όμως κανείς δεν απομακρύνεται από το σύνολο, κανείς δεν οπισθοχωρεί. Οι Μεσολογγίτες και η ηρωική έξοδος από τα τείχη της πόλης τους ενσαρκώνει τον αγώνα όλων των Ελλήνων της εποχής της Επανάστασης. Σαν ποτάμι ρέουν, τρέχουν όλοι μαζί με ορμή προς την ελευθερία, οι περισσότεροι, ωστόσο, βρίσκουν το θάνατο.

Η σύνθεση του Παπαγιάννη δεν αποτελεί απλώς μια εικαστική απόδοση του ιστορικού γεγονότος της εξόδου, αλλά μια βαθιά αλληγορική σκηνή. Είναι φόρος τιμής σε όλους όσοι προσφέρουν τη ζωή τους για την ελευθερία. Γι’ αυτό και στο τέλος της γλυπτικής αυτής εγκατάστασης κείται μια μορφή αφαιρετική, σύμβολο όλων των πεσόντων.

Το σύνολο της Εξόδου ολοκληρώνεται με τα δυο μεταλλικά εικονοστάσια, που δεν έχουν στο εσωτερικό τους το εικόνισμα ενός αγίου, αλλά προσωπεία. Σαν τα προσκυνητάρια που συναντάμε στους δρόμους, που μαρτυρούν τραγικά δυστυχήματα και θανάτους, έτσι και αυτά θυμίζουν το σκοτωμό των εκατοντάδων Μεσολογγιτών. Οι μάσκες μοιάζουν με νεκρικά εκμαγεία, αλλά και τραγικά θεατρικά προσωπεία που θρηνούν το χαμό, το θάνατο, το ξεκλήρισμα ολόκληρων οικογενειών. Η θυσία των Μεσολογγιτών, το ανυποχώρητο θάρρος τους, η συλλογικότητα του αγώνα τους, που ενσαρκώνεται με τις αναρίθμητες τερακότες, εμπνέουντους θεατές. Δεν μας βοηθούν μόνο να αναλογιστούμε την προσφορά των προγόνων μας πριν από διακόσια χρόνια, αλλά να αντλήσουμε δύναμη και ελπίδα για να αντιμετωπίσουμε ενωμένοι τις σημερινές πρωτοφανείς δυσκολίες που μας πολιορκούν.

Στις αντιξοότητες της ζωής οι άνθρωποι συχνά προστρέχουν σε πρόσωπα αγαπητά και αποζητούν μορφές οικείες και μνήμες ευχάριστες για να τους παρηγορήσουν, να τους εμπνεύσουν και να τους καθησυχάσουν.

Για εμάς τους Γιαννιώτες η τέχνη του Θόδωρου Παπαγιάννη δεν είναι μόνο οικεία και αγαπητή, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας στην πόλη μας. Μετά από μια λαμπρή παρουσία της νέας του δουλειάς στη Θεσσαλονίκη, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, ο Παπαγιάννης επέστρεψε στα Γιάννενα. Και η συνάντησή μας για μια ακόμη φορά με την τέχνη του είναι μια απαντοχή. Διότι η στιβαρότητα της γλυπτικής του ενθαρρύνει το θεατή, η επινοητικότητα και η φαντασία του εμπνέουν, η ποιότητα των γλυπτών του προκαλεί το θαυμασμό, ενώ η σταθερότητα της καλλιτεχνικής του παρουσίας παρηγορεί και δίνει ελπίδα, αποδεικνύοντας ότι η ζωή και η τέχνη συνεχίζονται και μας δείχνουν την πορεία της εξόδου από την κρίση και τις αντιξοότητες».