Πολύ συχνά, σχεδόν κάθε μέρα, με το που τίθεται ειδικά κάποιο θέμα για ανάπλαση στην πόλη, από ένα κτίριο ως την πλατεία, ξεσπά κι ένα κύμα νοσταλγίας για τα «παλιά, ωραία Γιάννενα», για τα νεοκλασικά που κατεδαφίστηκαν, για τις γειτονιές που χάθηκαν.

Τη νοσταλγία δεν μπορείς να την κρίνεις, αφού είναι μέρος των ανθρώπινων, κομμάτι της ψυχικής ευαισθησίας καθενός μας. Όταν όμως χρησιμοποιείται ως ένα πολιτικό επιχείρημα για να κρίνει τις εξελίξεις ή για να υποβάλλει κάποιο πρότυπο, τότε μπαίνει αναγκαστικά υπό κρίση και γίνεται μέρος του δημοσίου λόγου.

Δύο αρχικές παρατηρήσεις είναι απαραίτητες. Τα «παλιά Γιάννινα» δεν ήταν καλύτερα από τα σημερινά, με όποια σκοπιά και να το δει κανείς. Από άποψη κοινωνική για παράδειγμα, η πόλη είχε πολλή φτώχεια και τεράστιες ανισότητες. Όμως υπήρχε ένα πλαίσιο ζωής, με λιγότερες ίσως ανάγκες και περισσότερη σχέση με τον φυσικό κύκλο της ζωής που μοιάζει και ακούγεται πιο «καλό», πιο ανθρώπινο σε σχέση με τη σημερινή ζωή που όλα είναι σε επιτάχυνση, όλα έχουν να κάνουν με το κέρδος και οι άνθρωποι πιέζονται από παντού. Αλλά για το κλείσουμε αυτό, και μόνο να αναλογιστούμε τις δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη ιατρική στις ζωές, η ιατρική εδώ στον τόπο μας και κατανοούμε ότι είμαστε καλύτερα.

Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι σε μεγάλο βαθμό, τα πράγματα εξελίσσονται βάσει των κανόνων της ελεύθερης αγοράς και της ιδιωτικής οικονομίας. Ένα αρχοντικό που έχει κληρονομηθεί σε δύο τρεις ιδιοκτήτες και κοστίζει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ μόνο και μόνο για να συντηρηθεί, είναι δυσβάστακτο βάρος. Επίσης, οι δήμοι και το κράτος δεν μπορούν να αγοράσουν όποιο πολύτιμο ή ωραίο κτίριο έχει κάθε πόλη, γιατί δεν υπάρχουν τα κονδύλια, αλλά και γιατί δεν τα χρειάζονται όλα αυτά τα κτίρια.

Από εκεί και πέρα, στην πόλη μας έχουν γίνει εξαιρετικές αναπλάσεις από το Δημόσιο, όπως για παράδειγμα το Κάστρο που είναι μία υπέροχη καστροπολιτεία με εξαιρετικό αναστηλωτικό έργο, μοναδικό ίσως σε όλη τη χώρα και διεθνούς ακτινοβολίας. Ας μην τα παραβλέπουμε τέτοια έργα όπως και τη συμβολή των αρχαιολογικών υπηρεσιών.

Τι χρειάζεται; Φαίνεται ότι χρειάζεται μία νέα κινητητοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμος, Περιφέρεια) και των κρατικών υπηρεσιών, ώστε να βρεθεί ο νέος στόχος, το νέο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναδειχθεί ακόμα περισσότερο η πόλη με έργα ανάπλασης. Και παράλληλα να υπάρχουν κίνητρα στους ιδιώτες όχι μόνο για την αποκατάσταση όπως στο ιστορικό κέντρο, αλλά και με επενδύσεις στη μοντέρνα αρχιτεκτονική και την καινοτομία. Η πόλη διαθέτει και εξαιρετικούς νέους αρχιτέκτονες και μηχανικούς που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέα τοπόσημα και αισθητική στην πόλη. Σε 100 χρόνια, κάποιοι άλλοι σαν εμάς θα συζητάνε και αυτοί για όσα παρέλαβαν.

Το ισχυρό αποτύπωμα ενός Γιαννιώτη

Εκδήλωση μνήμης την Τετάρτη το βράδυ από τον Δήμο  Ιωαννιτών,  το Πνευματικό Κέντρο και το Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή για τον Σπύρο  Σπέγγο που έφυγε από τη ζωή πριν από μερικούς μήνες.

Ο Μωυσής Ελισάφ, ο Ναπ. Μάργαρης, πρόεδρος του Ιδρύματος, ο Γεώργιος Ντίνος και η Αναστασία Γιογλή, Δικηγόροι  και Πρόεδροι  του Δικηγορικού Συλλόγου Ιωαννίνων στο παρελθόν, αναφέρθηκαν στη ζωή του Σπύρου Σπέγγου η οποία ταυτίζεται με την ζωή της πόλης από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ως και τις μέρες μας. Και τι ζωή! Γεμάτη προσφορά από πολλές θέσεις, μέσα στην κοινωνία, μέσα στην πόλη, την πολιτική, τη δικηγορία. Και με το χαμόγελο στα χείλη, με μετριοπάθεια, ευγένεια και με αποθέματα μοναδικής καλλιέργειας.

Η δική μου συνεισφορά ήταν η αναφορά σε εκείνη την παρέα των νέων που το 1943 -44 μέσα από την ΕΠΟΝ, με τη δύναμη της νιότης και την αγάπη για τη λευτεριά, αγωνίστηκαν στην πόλη κατά των κατακτητών.

Όταν συνάντησα ένα μέρος αυτής της παρέας πριν από παραπάνω δέκα χρόνια, είδα ότι ο Σπύρος Σπέγγος γνώριζε τα πάντα και τους πάντες επέλεγε όμως να δώσει κυρίως το άρωμα της εποχής και ένα γενικό περίγραμμα των ανθρώπων.

Κι αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί δεν μπορείς να αντιληφθείς την ιστορία μέσα από τα βιογραφικά ή την αποδελτίωση των εφημερίδων και των γραπτών πηγών.

Κι αυτό που χάνεται με τους ανθρώπους που φεύγουν από τη ζωή, είναι και η ζώσα μνήμη τους, η εμπειρία της ζωής που είναι κρίμα που δεν έχουμε βρει ακόμα τους τρόπους ώστε να τη διατηρούμε έστω και ως μαρτυρία για τα Γιάννενα μέσα στο χρόνο.

Τουλάχιστον όπως αποδεικνύεται, υπάρχει ακόμα η αγωνία και το ενδιαφέρον να κρατήσουμε ό,τι είναι δυνατό και ειδικά με την περίπτωση ανθρώπων που έχουν αφήσει ισχυρό αποτύπωμα όπως στην περίπτωση του Σπ. Σπέγγου.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr