Δύο από τις 40 συνολικά εικόνες που εκλάπησαν από τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Μακρίνο το Νοέμβριο του 2007, πριν από 14 χρόνια, επαναπατρίστηκαν χθες, από το Ντίσελντορφ της Γερμανίας, έπειτα από τις συντονισμένες ενέργειες του υπ. Πολιτισμού και των Εισαγγελικών αρχών Ιωαννίνων, που είχαν ζητήσει από τη γκαλερί, στην κατοχή της οποίας βρισκόταν οι εικόνες, να τις επιστρέψει.

Πρόκειται για δύο δεσποτικές εικόνες, μία του Παντοκράτορα και αντίστοιχα μία εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας.

Οι δύο εικόνες εντοπίστηκαν τον Απρίλιο του 2020 από τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής, στο πλαίσιο ελέγχου καταλόγου δημοπρασίας, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί τον ίδιο μήνα στο Ντίσελντορφ.

Με δεδομένη την πλήρη τεκμηρίωση των έργων, η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών  σε συνεργασία με την Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας/ Τμήμα Ιντερπόλ και την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων προέβη σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να  επιστραφούν οι εικόνες και να διερευνηθούν όλες οι πτυχές της υπόθεσης.

Ο γερμανικός οίκος δημοπρασιών μετά την πλήρη τεκμηρίωση της παράνομης προέλευσης των εικόνων, προχώρησε στην παράδοσή τους στη Γενική Πρόξενο της Ελλάδας στο Ντίσελντορφ, κα Μαρία Παπακωσταντίνου, παρουσία της Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, κας Βαρβάρας Παπαδοπούλου και του πληρεξουσίου δικηγόρου του Ελληνικού Δημοσίου κ. Δ. Κούρου. Τίποτε βέβαια από αυτά δε θα είχε γίνει, εάν δεν είχε προηγηθεί η απόφαση της περιφέρειας Ηπείρου στις αρχές του 2010 να συγκεντρώσει και να αναρτήσει στο διαδίκτυο φωτογραφίες των εικόνων που είχαν κλαπεί από την Ήπειρο κάτι που προκάλεσε στη συνέχεια τεράστιο ενδιαφέρον και άρχισε να αποφέρει καρπούς με τον εντοπισμό κλεμμένων εικόνων σε γκαλερί του εξωτερικού.

Δήλωση της Λίνας Μενδώνη

Για τον επαναπατρισμό των εικόνων η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει θέσει, εδώ και χρόνια, στην απόλυτη προτεραιότητά του τον περιορισμό – με κάθε δυνατό τρόπο της αρχαιοκαπηλίας- τον εντοπισμό και τον επαναπατρισμό πολιτιστικών αγαθών που έχουν παρανόμως εξαχθεί από την ελληνική επικράτεια. Την δεκαετία 2000-2010 τα Μοναστήρια της Ηπείρου αποτέλεσαν πεδίο εκτεταμένων κλοπών φορητών εικόνων και άλλων αντικειμένων λατρείας.

Χάρη στην συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με όλες τις συναρμόδιες αρχές, εντός και εκτός Ελλάδας, και την Περιφέρεια Ηπείρου έχει εντοπιστεί, ένας σημαντικός αριθμός από αυτές τις εικόνες, σε γκαλερί και οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού και έχει ήδη επαναπατριστεί.

Θερμά συγχαρητήρια στην Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του ΥΠΠΟΑ, καθώς και σε όλους όσους συνέβαλαν στον εντοπισμό και τον επαναπατρισμό των δύο δεσποτικών εικόνων από το Μακρίνο Ιωαννίνων».

Ο ρόλος της γκαλερί

Οι δύο εικόνες θα φτάσουν στα Γιάννενα εντός των επόμενων ημερών, και θα παραδοθούν στην Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Μακρίνο ή θα παραμείνουν προς φύλαξη ίσως και έκθεση για κάποιο διάστημα στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων.

Στην ακροαματική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Ιωαννίνων, αναδείχθηκε από μάρτυρες κατηγορίας και συγκεκριμένα από τον κ. Πανουτσόπουλο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης του υπ. Πολιτισμού και από αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ο ρόλος της γκαλερί στο Ντίσελντορφ, που όπως έχει διαπιστωθεί ήταν αποδέκτης πολλών από τις κλεμμένες εικόνες από την Ελλάδα, αλλά και ενδιάμεσος σταθμός στην πορεία άλλων προς τη Ρωσία.

Πολλές εικόνες έχουν εντοπιστεί στη Μόσχα, στο Μουσείο Ρωσικής Εικόνας, που ανήκει σε ιδιώτη, ενώ άλλες έχουν γίνει δωρεά προς το Πατριαρχείο Μόσχας.

Στις περιπτώσεις αυτές και επειδή η Ρωσία δεν αναγνωρίζει ούτε υποχρεούται να ακολουθεί τις συμφωνίες των ευρωπαϊκών χωρών, ισχύουν οι συμβάσεις και οι συνθήκες της Unesco με τις διαδικασίες όμως ταυτοποίησης και επαναπατρισμού των κλεμμένων εικόνων και άλλων ιερών κειμηλίων, να είναι πολύχρονες.

Σε ανάρτησή του ο περιφερειάρχης Αλ. Καχριμάνης, παρουσιάζει τις φωτογραφίες των δύο εικόνων που επαναπατρίστηκαν και μνημονεύει το όνομα του Κώστα Φάνη Ζαμπίρη, που είχε ασχοληθεί εν ζωή, προσωπικά με την περίπτωση του Μακρίνου.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ