Κατά τη δεκαετία του ’90 όλη η ελληνική κοινωνία κατάλαβε πια πόσο σημαντικό ήταν το πρόβλημα των ναρκωτικών και των εξαρτήσεων για τους νέους ειδικά. Και κατάλαβε και πόσο δύσκολη υπόθεση ήταν η απεξάρτηση. Δεν αρκούσε όπως πίστευαν πολλοί, απλώς να θέλει κάποιος να διακόψει τη χρήση και να μείνει μερικές μέρες στο σπίτι.

Νέος τότε και αναζητώντας τη φιλοσοφία μίας πολιτικής προσέγγισης αντιμετώπισης και της διάδοσης των ναρκωτικών ουσιών και των πολιτικών υγείας, πίστευα ότι μία από τις βάσεις για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων και της χρήσης ουσιών, από το ντόπινγκ ακόμα ως τα ναρκωτικά, είναι κατ’ αρχάς η πλήρης γνώση για τις ουσίες και η ελευθερία επιλογής. 

Πρέπει όλοι να ξέρουν γιατί πράγμα μιλάνε και τι είναι τι.

Νομίζω ότι ως ιδεολογική βάση αυτό ισχύει ακόμα. Αλλά δεν αρκεί για την απεξάρτηση. 

Η απεξάρτηση, η οποία πρέπει πάντα να συνοδεύεται και από την επανένταξη όσο δύσκολο κι αν είναι κάτι τέτοιο σε μία κοινωνία βαθιών ανισοτήτων, χρειάζεται ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, που θα κάνουν αυτό που λέγεται «να στηρίζουν την αλλαγή της ζωής» του εξαρτημένου.

Σταδιακά είδα, μελετώντας ότι αυτό το επιτυγχάνουν σε μεγάλο βαθμό οι Θεραπευτικές Κοινότητες και το ΚΕΘΕΑ. Δεν έχει να κάνει με τη διάκριση «στεγνό πρόγραμμα»- «υποκατάστατα», είναι πολύ πιο μπροστά πια η προσέγγιση της απεξάρτησης μέσα από την οργανωμένη αντιμετώπιση

. 

Κλειδί, παραμένει η αποποινικοποίηση για τους χρήστες, γιατί η φυλακή δεν είναι μέθοδος απεξάρτησης για κανέναν εθισμένο. Σήμερα υπάρχει πρόοδος και σε αυτό το νομικό κομμάτι. Αντίθετα, αποδείχτηκε στην πράξη ότι πολλά προβλήματα ξεκινάνε από την οικονομία. 

Από τη μία μεριά το κόστος της απεξάρτησης για το κράτος είναι μεγάλο όντως. Όμως το κέρδος είναι ανυπολόγιστο, κερδίζεις ζωές. Κι αυτή είναι η απάντηση σε κάθε οικονομιστική προσέγγιση. Το έχω δει με τα μάτια μου, στις τελετές αποφοίτησης του ΚΕΘΕΑ ή σε όσους έχω γνωρίσει που έχουν τελειώσει όλο το πρόγραμμα. Ξέρουμε πια ότι το ΚΕΘΕΑ έχει αποτέλεσμα, ότι στηρίζει ζωές.

Γιατί συνεπώς κάτι που έχει αποτέλεσμα, πρέπει να αλλάξει; Και με ποιους στόχους; Εκεί είναι το κρίσιμο στοιχείο για την ανάγνωση των αλλαγών που επιχειρεί η κυβέρνηση και όχι τόσο σε επιμέρους θέματα διοίκησης και οργάνωσης

Έχει ενδιαφέρον πάντως ότι αντί να επεκτείνεται το πρόγραμμα των Κοινοτήτων, αντί να ανακοινώνονται νέες ενισχύσεις του ΚΕΘΕΑ,  οι αλλαγές επικεντρώνονται στο οργανόγραμμα και το συγκεντρωτικό σχήμα διοίκησης. Κανείς δεν μοιάζει να αναρωτιέται για το πού οφείλεται ακριβώς το θετικό αποτύπωμα του ΚΕΘΕΑ ως σήμερα στις ζωές των ανθρώπων; Μήπως στο οργανωτικό μοντέλο που είχε ως σήμερα και ευνοούσε τη συμμετοχικότητα όσων συμμετείχαν στα προγράμματα; Μήπως η φιλοσοφία πίσω από τη λειτουργία των Θεραπευτικών Κοινοτήτων είναι και η πιο αποτελεσματική οδός για την ανάπτυξη των πολιτικών αντιμετώπισης των ναρκωτικών.

Συμπερασματικά:

Η γνώση και η πληροφόρηση χρειάζονται και βοηθούν πολύ στην πρόληψη. 

Η αποποινικοποίηση είναι αποφασιστικής σημασίας βήμα για να υπάρχει η ελεύθερη συμμετοχή των ανθρώπων που τα χρειάζονται σε προγράμματα απεξάρτησης. 

Και οι Θεραπευτικές Κοινότητες και το ΚΕΘΕΑ έχει αποδειχτεί ότι είναι τα "εργαλεία" για το επόμενο βήμα των ανθρώπων που θέλουν να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. 

Το μόνο που έχει να κάνει το κράτος, όπως είναι εύλογο, είναι να ενισχύσει αυτήν την προσπάθεια, εξασφαλίζοντας περισσότερους πόρους και εξοπλισμό. Και ίσως εκεί να πρέπει να γίνει η συζήτηση.

Η αφέλεια των βασικών ερωτημάτων

Θα μπορούσαμε άραγε να στείλουμε μία επιστολή στον Δήμαρχο ή και τον Πρωθυπουργό και να του θέταμε το θέμα της Κλιματικής Αλλαγής ίσως ή της ανεργίας των νέων; Και τι θα μας απαντούσαν; Μάλλον κάτι γενικόλογο και ευγενικό, στην καλύτερη των περιπτώσεων. Πώς όμως μπορούμε να θέσουμε τα μεγάλα και ζωτικά θέματα που μας απασχολούν; Πού θα έπρεπε να απευθυνόμαστε όταν αγωνιούμε για τον βιοπορισμό μας, για το μέλλον μας και τις ζωές μας;

Έχουμε φτιάξει έτσι τις ζωές μας που στο τέλος, όλα καταλήγουν στο ποιος νίκησε στις εκλογές. Σαν να λύνονται όλες οι απορίες, να δίνονται όλες οι απαντήσεις στα ερωτήματα των πολιτών με το που εκλέγεται η νέα κυβέρνηση. Αν θέλετε κάτι άλλο, περιμένετε τέσσερα χρόνια να το θέσετε στους υποψηφίους του νομού σας.

Κι έχει μετατραπεί σε ιδιαιτερότητα, γίνεσαι περίεργος και φορτικός αν ρωτήσεις τον δήμαρχο γιατί είναι άνεργο το παιδί σου ή να θέσεις σε ένα υπουργό το ερώτημα για την ποιότητα των τροφών που έχεις πρόσβαση στην αγορά. Δεν μοιάζει αφελής στις μέρες μας κάποιος που θέτει τέτοια ερωτήματα. Μάλλον γιατί έχουμε συνηθίσει στην ιδέα ότι δεν υπάρχουν λύσεις για τέτοια ζητήματα, ότι δεν είναι καν αρμοδιότητα του πολίτη να θέτει ερωτήματα για τη φύση του κόσμου μας και τις προοπτικές του. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr