Το Δημ. Συμβούλιο της πόλης οφείλει να αποκαταστήσει το ιστορικό λάθος με την εκ νέου μετονομασία της οδού «Παπαδοπούλου» σε «Νικ. Εφέντη» ή «Νικ. Μιζαντζή» 

Την επιστολή του Κων. Φωτόπουλου προς τον δήμαρχο της πόλης των Ιωαννίνων Φ. Φίλιο το 1987 με την οποία ζητά την ιστορική αποκατάσταση της επωνυμίας της οδού «Νικ. Παπαδοπούλου» στην προηγούμενη επωνυμία της που ήταν «Νικ. Εφέντη» ή σε «Νικ. Μιζαντζή», όπως και το πραγματικό όνομα ενός ήρωα της περιόδου πριν και κατά τη διάρκεια της Απελευθέρωσης της πόλης, παρουσιάζει σήμερα η «Ε».

Ο Κων. Φωτόπουλος, επίτιμος περιφερειακός διευθυντής ταχυδρομείων στην Ήπειρο και συγγραφέας – ερευνητής πολλών εργασιών ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου για την Ήπειρο, απόγονος του Νικ. Εφέντη, το 1987 είχε αποστείλει την επιστολή που δημοσιεύουμε σήμερα αυτούσια και η οποία μας παραχωρήθηκε ευγενικά από τον ανιψιό του Ιωαν. Φωτόπουλο, με αφορμή την 108η επέτειο της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.

Η ιστορική προσωπικότητα και η προσφορά του Νικ. Εφέντη, υπολοχαγού του Τουρκικού Στρατού, αποφοίτου του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία για την κατάληψη και παράδοση των οχυρών του Μπιζανίου, αναδείχθηκε και στην πανηγυρική εκδήλωση του Δ. Ιωαννιτών για την 108η επέτειο της Απελευθέρωσης, πριν λίγες ημέρες από τον κεντρικό ομιλητή κ. Δημ. Οικονόμου.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη και στην προσφορά του Νικ. Εφέντη, η πόλη των Ιωαννίνων είχε δώσει το όνομά του στην οδό απέναντι της Ζωσιμαίας Βιβλιοθήκης, παράλληλα με το κτίριο του Στρατοδικείου. Ατυχώς, σε ανύποπτη στιγμή και χωρίς κάποια επαρκή εξήγηση ή αιτιολόγηση, το Δημ. Συμβούλιο προχώρησε στη μετονομασία της οδού, σε «Νικ. Παπαδοπούλου», η οποία παραμένει ως σήμερα, με την υποσημείωση, ότι η οδός είναι η «πρώην Νικολάκη Εφέντη».

Στο βιβλίο του «Τα Γιάννινα – Οι μαχαλάδες τα σοκάκια…» ο Κων. Φωτόπουλος, αναφέρει, ότι η Σοφία Μανούκα, κάτοικος Θεσσαλονίκης, το γένος Μιζαντζή, θεία του Νικολάκη Εφέντη είχε αποστείλει μετά τη μετονομασία της οδού, επιστολή στον Δ. Ιωαννιτών, ζητώντας την επαναφορά του πραγματικού ονόματος του ανιψιού της.

Το ίδιο ζητά και ο Κων. Φωτόπουλος στην επιστολή του με ημερομηνία 6 Νοεμβρίου 1987 την οποία φέρει η «Ε» σήμερα στο προσκήνιο. «Καιρός λοιπόν τώρα να φροντίσετε να αποκαταστήσετε την ονομασία της εις το ορθόν: “οδός Νικολάου Μιζαντζή ή Μιζαντζόγλου, υπολοχαγού Μηχανικού του Τουρκικού Στρατού”. Πάνω στις τόσες άλλες φροντίδες σας, παρακαλώ έχετε υπ’ όψιν και το ζήτημα αυτό χάριν της μνήμης του αφανούς τούτου ήρωος», αναφέρει μεταξύ άλλων ο Κων. Φωτόπουλος στην επιστολή του.

Ποιος ήταν ο Νικολάκης Εφέντης

Ο Νικ. Εφέντης, (πραγματικό όνομα Νικόλαος Μιζαντζής) ήταν ομογενής αξιωματικός του τουρκικού στρατού στα Γιάννινα και υπηρετούσε ως λοχαγός του Μηχανικού. Ήταν παρών στη διάρκεια κατασκευής των οχυρών του Μπιζανίου και μετά του ανατέθηκε η ευθύνη συντήρησής τους. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της επιχείρησης για την Απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο Εφέντης κατόρθωσε και αντέγραψε με πλήρη μυστικότητα και ακρίβεια τα σχέδια των οχυρών του Μπιζανίου, τα οποία αφού κρυπτογραφήθηκαν από την Αντιγ. Τζαβέλλα, παραδόθηκαν στον Ι. Λάππα αρχικά και στη συνέχεια στο Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού στο Εμίν Αγά. 

Μετά την Απελευθέρωση, ο Εφέντης ζήτησε από τον αρχιστράτηγο, βασιλέα Κωνσταντίνο να μείνει μυστική η προσφορά του και με τη διαδικασία της ανταλλαγής των αιχμαλώτων να επιστρέψει στη Σμύρνη, όπου ζούσε η οικογένειά του, όπως και έγινε. Εκεί όμως, οι τούρκοι πληροφορήθηκαν τις ενέργειές του Εφέντη, συνελήφθη και εκτελέστηκε, υπομένοντας προηγουμένως φριχτά βασανιστήρια, ενώ θανατώθηκαν και τα μέλη της οικογένειάς του, οι γονείς του και οι πέντε αδελφές του.

Ο Κων. Φωτόπουλος

Απόγονος του Νικ. Εφέντη, ο Κων. Φωτόπουλος επιχείρησε να διασώσει αφενός τη μνήμη του προγόνου του και αφετέρου να βοηθήσει ως προς την αποκατάσταση μίας ιστορικής αδικίας που έγινε με τη μετονομασία της οδού σε «Παπαδοπούλου». Ο ίδιος ασχολήθηκε πέραν των άλλων και με την ερευνητική εργασία ιστορικών και λαογραφικών ζητημάτων της πόλης των Ιωαννίνων κατά κύριο λόγο. Το έργο του «Τα Γιάννινα – Οι μαχαλάδες, τα σοκάκια και τα τοπονύμια τους, με τις ιστορικές και λαογραφικές παραδόσεις και ανέκδοτα», είναι από τα πλέον γνωστά και ενδεικτικά της συγγραφικής – ερευνητικής του δραστηριότητας. Από το προσωπικό του αρχείο προέρχεται και το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Καιροί», με ημερομηνία φύλλου την 22α Φεβρουαρίου του 1913, μία ημέρα μετά την Απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων. Το 1963, ο Κων. Φωτόπουλος τιμήθηκε με τον «Σταυρό των Ταξιαρχών του Τάγματος του Φοίνικος» για την εν γένει προσφορά του ως Διευθυντής Ταχυδρομείων, από τον Βασιλέα Παύλο.

Ευχαριστίες  

Η «Ε» εκφράζει θερμές ευχαριστίες προς τον κ. Ιωαν. Φωτόπουλο για την ευγενική παραχώρηση του σπάνιου αρχειακού υλικού, με αφορμή την επέτειο της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων και ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής και στον ήρωα Νικ. Εφέντη, αλλά και στον Κων. Φωτόπουλο.