Η συζήτηση για την αξιοποίηση του κτιρίου της οδού Δομπόλη στο οποίο ως τα μέσα του ’90 στεγαζόταν το τρίτο πανεπιστήμιο της χώρας, περιλαμβάνει δύο αποτυχίες. Η πρώτη και κύρια αποτυχία είναι του κράτους για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Ένα κτίριο που παρελήφθη έτοιμο προς χρήση μόλις έπεσε ο διακόπτης από το πανεπιστήμιο, που επιτόπου θα μπορούσε να στεγάσει από σχολεία ως υπηρεσίες, έμεινε στο κενό ως τις μέρες μας, παραδομένο στους βανδαλισμούς, πλην βέβαια της παρέμβασης που έγινε και ανακατασκευάστηκε μέρος του για την Εφορία.

Η δεύτερη αποτυχία είναι της πόλης που δεν μπόρεσε να βρει μία βιώσιμη λύση εκεί που η Ελλάδα του ’60 μέσα σε δύσκολες εποχές και με πολύ λιγότερους πόρους είχε καταφέρει μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες να στήσει ένα πανεπιστήμιο ολόκληρο. Αυτή η διπλή αποτυχία εξηγεί και μέρος των οδών που έφεραν τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2009-10.Μία χώρα που δεν αξιοποιεί τον πλούτο της, δεν είναι παράλογο και να χρεοκοπεί.

Από εκεί και πέρα, το πρόβλημα σήμερα είναι ότι το ίδιο το κράτος έρχεται και αναγνωρίζει το κτίριο ως «εμβληματικό». Όπως και είναι. Αλλά όχι πρόβλημα. 

Ένα τέτοιο κτίριο πρέπει να τύχει και ιδιαίτερης προσοχής. Και σίγουρα, οι μνήμες χιλιάδων ανθρώπων που έχει συσσωρεύσει αυξάνουν ακόμα περισσότερο την ευθύνη. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί συνεπώς ως ένα ακόμα οικόπεδο που φέρει απλώς ένα συντελεστή, αλλά ως ένα πολιτιστικό και πνευματικό απόθεμα της πόλης.

Αυτό βέβαια δεν μπορούν να το καταλάβουν όλοι σήμερα. Αν μπορούσαμε να διακρίνουμε όλοι τέτοιες έννοιες δεν θα είχαμε και ως χώρα προχωρήσει σε τόσο μεγάλες καταστροφές στο πολιτιστικό τοπίο και την κληρονομιά μας και το φυσικό περιβάλλον. Ας το θυμούνται όσοι είναι να λάβουν αποφάσεις. Οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι τουλάχιστον να παρουσιάσουν στους πολίτες μία μελέτη σκοπιμότητας χωρίς προαπαιτούμενα, μία μελέτη βιωσιμότητας και ένα καθαρό οικονομικό πλάνο. Με αυτά στα χέρια, πρέπει να θέσουν κι ένα πλαίσιο για τη διαβούλευση που θα απαιτηθεί. Γιατί χωρίς πλάνο και διαβούλευση, δεν θα μιλάμε για δημόσιο έργο με κοινωνική συναίνεση και συμμετοχικότητα. Στις σύγχρονες πόλεις η διαχείριση γίνεται με τεχνοκρατικό προγραμματισμό και συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Μπορεί άραγε να το κάνει αυτό η πόλη μας;

Η κεντρική εξουσία ξέχασε τον σχεδιασμό

Αν θέλουμε να μιλάμε για σχεδιασμό στην πόλη από τη μεριά της κεντρικής εξουσίας θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το σχέδιο Ρυθμιστικού και το Προεδρικό Διάταγμα για τη λίμνη.

Και από τα πρόσωπα της κεντρικής πολιτικής, αυτός που εδώ και πάνω από 10 χρόνια εργάστηκε με συνέπεια και μεθοδικότητα για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για την πόλη των Ιωαννίνων είναι ο Σταύρος Καλογιάννης, βουλευτής της ΝΔ. Ας του το αναγνωρίσουμε. Βοήθησε καθοριστικά ώστε να υπάρχει ένα σχέδιο Ρυθμιστικού που προβλέπει σχεδόν τα πάντα από όσα συζητάμε για μία ακόμα φορά στην πόλη σήμερα.

Φυσικά, διαδοχικές κυβερνήσεις, δεξιές και αριστερές αρνήθηκαν να εφαρμόσουν το Ρυθμιστικό, μην όμως αντιπαραβάλλοντας και τίποτα εναλλακτικά.

Αν είχε υποστηριχθεί από όλες τις πλευρές με την ίδια συνέπεια, τώρα η πόλη θα είχε πχ το στρατόπεδο Βελισσαρίου- έναν τεράστιο χώρο πέντε λεπτά από το κέντρο της πόλης που τον κρατάει δέσμιο το υπουργείο εθνικής άμυνας- και εκεί θα είχε δημιουργηθεί το διοικητικό κέντρο με τις υπηρεσίες ώστε το Δημαρχείο να μεταφερθεί στο κτίριο της Περιφέρειας- και στη συνέχεια, λέω εγώ, να ανοίξει ο δρόμος ακόμα και για να πεζοδρομηθεί το κέντρο των Ιωαννίνων και να αποκτήσει έναν ενιαίο, δημόσιο χώρο ως τη λίμνη.  

Ειδικά για το στρατόπεδο Βελισσαρίου είχε συμβάλλει σε μία διέξοδο και ο Κ. Τασούλας, αλλά μάλλον η πόλη δεν έδειξε διάθεση για την υλοποίηση εκείνης της παραχώρησης.

Δεν αναφέρομαι εδώ σε δημάρχους, περιφέρεια, τοπικές συλλογικότητες και θεσμούς της περιοχής, γιατί πιστεύω ότι έχουν μικρές δυνάμεις έτσι όπως έχει καταντήσει το κράτος την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επικεντρώνω τις ευθύνες στην κεντρική πολιτική και τα κόμματα εξουσίας- των οποίων οι τοπικές οργανώσεις όμως έχουν ευθύνες γιατί πρέπει να ενημερώνουν σωστά το κέντρο και όχι μικροκομματικά, για τις ανάγκες του τόπου.

Όταν δεν σχεδιάζεις κεντρικά και μεθοδικά καταλήγεις σε αποσπασματικές ενέργειες χωρίς μεγάλο αποτύπωμα και μακριά από τις συλλογικές αντιλήψεις. Και κάποτε οι τοπικές κοινωνίες αφενός πρέπει να καταλάβουν το πρόβλημα και αφετέρου να καταφέρουν να πιέσουν συλλογικά και αποτελεσματικά την κεντρική εξουσία.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr