Γράφει ο Φιλήμων Καραμήτσος

Όσο περνάει ο καιρός τόσο μεγαλύτερες είναι οι τάσεις της εσωστρέφειας στην πόλη. Σε κάθε δημόσιο γεγονός ξεπηδάνε θύλακες μιζέριας και επαρχιωτισμού, ενώ και οι άνθρωποι συχνά στις ατομικές τους εκδηλώσεις βγάζουν μία πίκρα και έναν ωχαδερφισμό. 
Την ίδια στιγμή βέβαια, οφείλουμε να σημειώσουμε και μία κίνηση εκ των κάτω θα λέγαμε, με πολλές πρωτοβουλίες πολιτών για εθελοντισμό, αλληλεγγύη, προστασία του περιβάλλοντος και πολιτισμό. Δείγμα μίας κοινωνίας που βράζει και αναζητά λύσεις.
Να προστεθούν και σποραδικές αλλά σημαντικές προσπάθειες εξωστρέφειας που γίνονται από φορείς όπως η τουριστική προβολή που προωθούν ο Δήμος και η Περιφέρεια ή ανάδειξη του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της πόλης.
Και για να είμαστε δίκαιοι, να σημειώσουμε ότι τα μεταπολεμικά Γιάννενα ήταν κατά βάση συντηρητικά και εσώκλειστα και μόνο μετά τη δεκαετία άρχισαν να εκσυγχρονίζονται και να λειτουργούν σαν «ανοιχτή κοινωνία». Οφείλουν δε πολλά για αυτό, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, κάτι που δεν του το έχουν αναγνωρίσει.

Σαν χωριό

Παρ’ όλα αυτά τα Γιάννενα μοιάζουν όλο και περισσότερο με ένα μεγάλο χωριό. Και εκδηλώνεται αυτό με μία συνεχή υποτίμηση του νοήματος όσων συμβαίνουν, μία ισοπέδωση προς τα κάτω και μία εξατομίκευση ή υποκειμενοποίηση δημοσίων γεγονότων.
Είναι πιο έντονη από κάθε φορά, η λογική του καφενείου στις εκφάνσεις της πολιτικής ζωής του τόπου. Ακούς διαρκώς σχόλια για το ποιος είναι ποιος, τι υποτίθεται ότι γίνεται στο παρασκήνιο ή ποιες εξελίξεις ευνοούν ποιον. Την ίδια ώρα βέβαια η πόλη έχει μεγάλα προβλήματα και ο τόπος μεγάλες ανάγκες. Βοηθούσας και μίας παραδημοσιογραφίας που είναι κολλημένη στα ήθη του ’80, το σκηνικό του δημοσίου χώρου μοιάζει συχνά βγαλμένο από το παρελθόν, τότε που τα Γιάννενα δεν ήταν παρά μία μικρή, στενόχωρη πόλη. 

Έλειψαν οι τομές

Προφανώς, η όλη κατάσταση έχει να κάνει και με την κρίση. Έλειψαν όμως και σε κάποιες κρίσιμες περιόδους, στις εποχές της ευημερίας και οι τομές εκσυγχρονισμού. Έλλειψε από την τοπική πολιτική η μέτρηση της αποτελεσματικότητας όσων εξαγγέλονταν και η κριτική διά της εφαρμογής και όχι διά των ιδεοληψιών των πολιτικών υποκειμένων.
Η εξατομικευμένη γκρίνια δεν έλειψε ποτέ βέβαια, μόνο που τώρα εντείνεται. Το να «ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα» είναι διαχρονικό ελληνικό φαινόμενο. Ενώ διεθνές είναι το σύνδρομο του «όχι στη δική μου αυλή» όπως το είδαμε και εδώ να ξεδιπλώνεται πχ στο θέμα των σκουπιδιών.
Είναι φανερό ότι πρέπει κάτι να γίνει. Η τοπική πολιτική πρέπει να υιοθετήσει κανόνες ηθικής και δεοντολογίας και να αναμετρηθεί με τα προβλήματα και τις λύσεις τους και όχι με τις σκιές και τα παρασκήνια.
Και η τοπική κοινωνία οφείλει να δει πώς θα γίνει λειτουργική, ανοιχτή, πολιτισμένη και αισιόδοξη. 

Θέμα κόστους – οφέλους

Οι έρευνες πετρελαίου προφανώς και συνδέονται και με το φυσικό περιβάλλον. Είναι γνωστές οι ιστορίες με διαρροές στη θάλασσα. Αυτό όμως δεν σταμάτησε πουθενά στον κόσμο τις έρευνες. Καμία χώρα δεν μπορεί να αρνηθεί το δικαίωμά της στους δικούς της πόρους και να παραμείνει δέσμια των εισαγωγών από τρίτους. Αυτό θα γίνει και στην Ελλάδα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Και ο ένας τρόπος περνάει σίγουρα μέσα από την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.
Στα Γιάννενα είμαστε ακόμα μακριά από τα κοιτάσματα. Οι έρευνες θα πάρουν εφτά χρόνια και μετά θα φανεί αν θα εγκατασταθούν εξέδρες άντλησης. Αυτό έχει σημασία να το θυμόμαστε, γιατί τα τελευταία χρόνια κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν την κρίση για να καλλιεργήσουν μύθους περί οικονομικής ανεξαρτησίας της χώρας όταν θα εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματά της. Οι μύθοι αυτοί συνοδεύτηκαν και από θεωρίες συνομωσίας περί διεθνών κέντρων που εμποδίζουν την ανάπτυξη της χώρας μέσω πετρελαίων.
Για να γυρίσουμε στα δικά μας, η αλήθεια είναι ότι μέχρι τώρα από το παράδειγμα του Πρίνου που ξέρουμε, δεν υπήρξε πρόβλημα ούτε με το περιβάλλον, ούτε με τον τουρισμό. Όποιος έχει πάει στη Θάσο, ξέρει ότι μπορεί να κάνει μπάνιο απέναντι από το περιβάλλον, σε μία όντως πρωτότυπη αίσθηση που δίνει στο βάθος η εξέδρα. 
Ακόμα και στην περίπτωση συνεπώς που μετά από εφτά χρόνια έχουμε την ανάπτυξη μίας βιομηχανικής μονάδας στα Γιάννενα για την εξόρυξη πετρελαίου ή φυσικού αερίου, αυτή θα έχει τη θέση της μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Στην οικονομία άλλωστε όλα είναι συν – πλην. Μετράς κόστη και οφέλη. Κι από μέτρημα κάτι μάθαμε πια.
fkaramitsos@yahoo.gr