Είμαστε βαθιά αδιάφοροι για όλους και για όλα

Γιατί δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των τροχαίων στη χώρα μας; Για τον ίδιο λόγο που δεν μπορούμε να μαζέψουμε τα σκουπίδια μας, που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε το θέμα των αδέσποτων ζώων, που δεν προστατεύουμε τη Φύση. Ας προσθέσει ο καθένας ό,τι θέλει στη μακρά αυτή λίστα.

Κι ας προσέξουμε ένα σημείο: Δεν φταίνε άλλοι. Φταίει η παντελής μας αδιαφορία για ό,τι είναι κοινό και δημόσιο, φταίει ο εγωισμός μας που βάζει πάνω από όλα την δική μας κατίσχυση.

Δεν είμαστε όλοι έτσι προφανώς Και υπάρχουν κι άλλα αίτια, δομικά, όπως για παράδειγμα η έλλειψη εκσυγχρονισμού του Δημοσίου. Αλλά κατά βάση φταίει η αδιαφορία και ο κυνισμός μας. Έτσι ήρθαν τα πράγματα, έτσι γίναμε με τα χρόνια.

Ας δούμε, ενδεικτικά, το πρόβλημα της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Στην Ελλάδα τη φύση δεν την κατέστρεψε η καπιταλιστική ανάπτυξη. Ουδέποτε αποφασίσαμε να επιβαρύνουμε το περιβάλλον χάριν της αύξησης της παραγωγής ή της εξασφάλισης θέσεων εργασίας, όπως κάναν άλλα κράτη με τα τεράστια εργοστάσια ή τα απόβλητα στο Δούναβη. Εμείς αν εξαιρέσεις μερικά γνωστά παραδείγματα (όπως η χρήση λιγνίτη ελλείψει άλλων πηγών ενέργειας), την καταστρέψαμε μόνοι μας τη Φύση. Τη φάγαμε λίγο λίγο για να ικανοποιήσουμε τα ατομικά μας συμφέροντα. Το σχέδιό μας ήταν και είναι ένα γιουρούσι και όποιον πάρει ο χάρος.

Με τα τροχαία, συμβαίνει το επίσης απλό: Δεν μας αφορούν. Αν δεν ασχολούνταν η τηλεόραση δεν θα μας ενδιέφερε. Εμείς οδηγούμε σαν να μην υπάρχει αύριο, σαν να μην υπάρχει άλλος στο δρόμο. Γι΄ αυτό και είμαστε σίγουροι ότι τα τροχαία συμβαίνουν στους άλλους. Είναι η ίδια λογική με την οποία πετάμε στις ρεματιές τα παλιά μας ψυγεία. Δεν μας ενδιαφέρουν τα ρέματα, αλλά μόνο το καινούργιο μας ψυγείο στη θέση του παλιού.

Αυτό είναι το σύμπτωμα βαθύτερων προφανώς διεργασιών και αιτιών. Το πώς το καταφέραμε και πώς άλλες φορές αντίθετα, ξεπηδούν από μέσα μας εστίες αλληλεγγύης όπως με τους πρόσφυγες, πρέπει να γίνει αντικείμενο έρευνας. Κατά τα άλλα, σωσμός δεν διαφαίνεται.

Ποιος να φταίει άραγε

Στην αρχή της κρίσης το είχαμε δει από κάποιους αριστερούς. «Σας τα λέγαμε εμείς», έτρεχαν να πουν όταν άνοιγε η κουβέντα για τα αίτια της κρίσης εννοώντας περισσότερο, ότι ο καπιταλισμός δεν κοιτάει τις κοινωνίες όταν βυθίζεται σε κάποιο κύκλο ύφεσης. Αλλά ας πούμε ότι έτσι σκέφτονταν κάποιοι με παλαιοκομμουνιστική λογική που δεν είχαν και κανά πολιτικό διακύβευμα να χάσουν περιοριζόμενοι σε μικρά εκλογικά ποσοστά.

Βαθμιαία όμως εμφανίστηκαν όλο και περισσότεροι γνώστες των αιτιών της κρίσης. Οι συντηρητικοί ας πούμε που θεώρησαν τον καταναλωτισμό, ένδειξη αμετροέπειας. Ή μας εμφανίστηκαν και οι χουνταίοι που (ξανα)σκέφτηκαν ότι η «πολλή δημοκρατία βλάπτει» ίσως.

Και ήταν πολλοί που έκαναν εργαλείο την ανάλυσή τους για να πλήξουν τον πολιτικό αντίπαλο. Οι οπαδοί της ελεύθερης αγοράς πιστεύουν ακόμα και σήμερα ότι φταίει ο κρατισμός («η τελευταία σοβιετική χώρα της Ευρώπης), ενώ οι μετακεϋνσιανοί εντόπισαν την έλλειψη αξιόπιστων δημόσιων επενδύσεων. Άλλοι μείωσαν τις ευθύνες τους με το «μαζί τα φάγαμε» κι άλλοι τις αποποιήθηκαν τελείως στοχεύοντας σε μικρές μόνο ομάδες (τραπεζίτες, μάνατζερ κλπ).

Και σήμερα ακόμα διαφωνούμε για το πότε διογκώθηκε το έλλειμμα: Επί Ανδρέα, επί Σημίτη ή επί Καραμανλή;

Όπως και να τίθενται τα ερωτήματα και οι απαντήσεις, είναι παράδοξο ακόμα και για τα δικά μας στάνταρ τα ελληνικά, που μετά από εφτά χρόνια δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα δύο τουλάχιστον κοινά συμπεράσματα για το πώς φτάσαμε ως εδώ ως χώρα. Κι αυτό μας οδηγεί στη σκέψη ότι δεν θα βγούμε από την κρίση ούτε σε 50 χρόνια.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr