Δεν είναι απλό θέμα η προστασία της πρώτης κατοικίας στην Ελλάδα. Και σίγουρα είναι πολύ διαφορετικό θέμα από ό,τι σε μία άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Όσο κι αν δεν το καταλαβαίνουν αυτό οι μάνατζερ των μνημονίων και οι λογιστές της απομείωσης του χρέους. Η ιδιοκατοίκηση στη χώρα μας είναι συνυφασμένη με τη διαμόρφωση ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων μέσα στην ελληνική κοινωνία και εμπλέκεται με σειρά άλλων παραμέτρων, από το πώς υπολογίζονται οι φόροι μέχρι το πώς διαμορφώνεται πολεοδομικά μια πόλη.

Δεν χρειάζεται να επεκταθούμε σε ιστορικές αναλύσεις. Όλοι γνωρίζουμε το ρόλο της αντιπαροχής, της «προικώας» περιουσίας ή των συγγενικών δεσμών που συνοδεύουν το χτίσιμο ενός σπιτιού. Το «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μου» πήρε βέβαια άλλες διαστάσεις με την ανάπτυξη της οικονομίας των στεγαστικών δανείων. Κι εκεί κάπου διαφαίνεται και η σύνδεση με τα στοιχεία της κρίσης διεθνώς, αν αναλογιστούμε το ρόλο που έπαιξαν τα στεγαστικά δάνεια στο ξέσπασμα της κρίσης στις ΗΠΑ το 2008.

Με άλλα λόγια, η προστασία της πρώτης κατοικίας δεν είναι μία ακόμα πτυχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Κι αν αντιμετωπιστεί επιπόλαια ή τεχνοκρατικά μπορεί να προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων και κοινωνικών προβλημάτων που σήμερα ούτε καν φανταζόμαστε. Αρκεί να σκεφτούμε το μήνυμα που θα στείλει η έξωση μερικών χιλιάδων οικογενειών που θα μείνουν χωρίς σπίτι και με ένα δάνειο στην πλάτη τους, χωρίς καν να έχουν πέσει σε οικονομική ένδεια. Το πρόβλημα της πρώτης κατοικίας είναι πρόβλημα της μεσαίας τάξης και βρίσκεται στον πυρήνα των κοινωνικών προβλημάτων σήμερα.

Και φυσικά, πίσω από το πρόβλημα αυτό μπορεί να κρύβονται κι άλλα. Μπορεί όντως οι έχοντες, να εκμεταλλεύονται το κλίμα και να μην πληρώνουν δάνεια και οφειλές. Μπορεί πίσω από την πρώτη κατοικία να κρύβονται και δεύτερα και τρίτα σπίτια που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά. Ή πάνω στην πρώτη κατοικία να φορτώνονται οι ευθύνες της αεριτζίδικης επιχειρηματικότητας. Οφείλει το κράτος αλλά και οι τράπεζες να βρουν αυτές τις περιπτώσεις και να τις ξεχωρίσεις από εκείνες που υπάρχουν αληθινά προβλήματα. Και οφείλουν να το κάνουν και μπορούν.
Αλλά να πάρουν τα σπίτια των ανθρώπων που έχουν ανάγκη, δεν είναι έξοδος από την κρίση, αλλά βύθιση στη ζούγκλα.

Δεν αλλάζει η γενική εικόνα

Μέσα στα πολλά που μας λένε ότι δεν έχουν εναλλακτική επιλογή, είναι  κι ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε με ένα φυσικό τρόπο ζωής. Έστω να ζήσουμε με ένα φυσικότερο τρόπο από αυτόν που μάθαμε.

Βέβαια εμείς προσπαθούμε. Προσπαθούμε να τρώμε πιο υγιεινά, να γυμναζόμαστε και να περπατάμε, να μειώνουμε την έκθεσή μας σε ρύπους, να κινούμαστε πιο εναλλακτικά μέσα στην πόλη. Όλοι μας κάτι κάνουμε.

Μόνο που δεν αλλάζουν τα κύρια. Η τροφή μας είναι βιομηχανοποιημένη από τον τρόπο που παράγεται μέχρι τον τρόπο που διακινείται, οι πόλεις μας έχουν μία συγκεκριμένη δομή, η καθημερινότητά μας ακολουθεί νόρμες που μοιάζουν παγιωμένες.

Κι επίσης, αν σκεφτούμε πλανητικά, για να διατηρείται το επίπεδο ζωής στον προηγμένο κόσμο, ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη βυθίζεται στη φτώχεια ενώ η φυσική και οικολογική ισορροπία κλονίζεται.

Το πρόβλημα είναι ότι όλα μοιάζουν τόσο δεδομένα ώστε και ατομικές αλλαγές να επιτύχουμε, να μην μπορούμε να αλλάξουμε τη γενική εικόνα.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
fkaramitsos@yahoo.gr