Το νέο μουσείο  έρχεται να προσθέσει

Το μυστικό με το νέο μουσείο αργυροτεχνίας που εγκαινιάστηκε το Σάββατο, είναι ότι έρχεται να προσθέσει στην πόλη. Δεν είναι μία δομή δίπλα στις άλλες, μία ακόμα πρόταση, αλλά έρχεται να συμπληρώσει ό,τι καλό έχει γίνει ως σήμερα. Ειδικά το Κάστρο των Ιωαννίνων μοιάζει με έναν οργανισμό που εξελίσσεται συνεχώς. Από τις πρώτες κινήσεις των αρχαιολόγων το ’80 για τη σωτηρία του, οι υπηρεσίες του υπουργείου πολιτισμού, οι Έφοροι, οι επιστήμονες και οι εργαζόμενοι με τη συνεργασία των τοπικών αρχών, δεν σταμάτησαν να δουλεύουν πάνω στο Κάστρο, οικοδομώντας ένα σύγχρονο, ζωντανό τοπόσημο, έναν ξεχωριστό και μοναδικό τόπο.

Μέσα σε αυτόν τον πολιτισμικό και ιστορικό βιό-τοπο, όπως θα τον χαρακτηρίζαμε, έρχεται το νέο μουσείο από το ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς για να μας πει δύο πράγματα: Πρώτον, ότι τα Γιάννενα έχουν ένα τεράστιο απόθεμα, έναν θησαυρό αφηγήσεων που ενώνουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Η ασημουργία είναι μία τέτοια αφήγηση και το γεγονός ότι διατηρείται ως τέχνη και εμπορική τεχνική ως τις μέρες μας, όπως συμπυκνώνεται στην έκθεση του μουσείου, είναι αξιοθαύμαστο. 

Κατά δεύτερο, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τη σημασία της συνεργασίας πολλών και διαφορετικών φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, για την επίτευξη ενός υψηλού στόχου, όπως και έγινε στην περίπτωση του μουσείου αυτού. Άλλωστε δεν ζούμε πια σε κανένα κενό, για να πούμε ότι δεν καταλάβαμε τι γίνεται γύρω μας. Παγκόσμια, τα σύγχρονα έργα, οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στις πόλεις, γίνονται με τις συνέργειες διαφορετικών μεταξύ τους φορέων και την αξιοποίηση από κοινού των διαθέσιμων πόρων.

Γνώμονας όλων βέβαια είναι πάντα το κοινωνικό όφελος. Τι κερδίζει η τοπική κοινωνία, οι μικρές ή οι μεγάλες συλλογικότητες. Σήμερα η πόλη των Ιωαννίνων, σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων έχει μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους όπως η Δωδώνη, εξαιρετικά μουσεία όπως το Αρχαιολογικό, διατηρητέα κτίρια και οικισμούς όπως το Κάστρο ή το ιστορικό κέντρο, σπάνια οικοσυστήματα και προορισμούς όπως η λίμνη και το Νησί και πολλά άλλα, κυριολεκτικά, ακόμα που μπορεί ο καθένας να προσθέσει.

Πάνω σε αυτά έρχεται το νέο μουσείο να προσθέσει. Και το κάνει, ας το σημειώσουμε κι αυτό, και με μία ξεχωριστή μουσειακή έκθεση, με αισθητική, επιστημονική κατάρτιση και σεβασμό στον τόπο. Σε αυτή τη συγκυρία, που η πόλη θέλει να αλλάξει, αλλά το περιβάλλον της οικονομικής κρίσης που ζούμε είναι για όλους μας ένα μεγάλο εμπόδιο, τα εγκαίνια του Σαββάτου είναι ένα άνοιγμα στο μέλλον. Που μένει βέβαια να αξιοποιηθεί από όλους, όπως του αξίζει. 

Δεν εργαστήκαμε όταν έπρεπε

Για την Ελλάδα, η ευκαιρία να δομήσει μία σύγχρονη πολιτική για το μεταναστευτικό, χάθηκε το ’90 με την έλευση των χιλιάδων μεταναστών από την Αλβανία. Και χάθηκε, γιατί δεν οικοδομήθηκε καμία σχεδόν πολιτική. Όλες οι άλλες χώρες της Ευρώπης, έχοντας και τη μεταπολεμική εμπειρία όταν αποτέλεσαν πόλο έλξης μεταναστών από τον Νότο, σιγά σιγά έφτιαξαν ένα σύστημα. Η Ελλάδα το ’90 δεν έφτιαξε κανένα σύστημα. Κατάφερε απλώς κάποια στιγμή, με μία διμερή συμφωνία να επαναπροωθεί όσους Αλβανούς δεν είχαν χαρτιά. 

Κατά τα άλλα, όλα αφέθηκαν στην «αόρατη χειρ» της οικονομίας. Η οποία πάντως δούλεψε. Οι περισσότεροι μετανάστες μόλις πιάστηκαν λίγο από λεφτά, δουλεύοντας συχνά υπό καθεστώς εξαθλίωσης, άρχισαν να σκέφτονται πού θα μείνουν, πώς θα σπουδάσουν τα παιδιά τους και πάει λέγοντας. Οι Αλβανοί στην Ελλάδα κατάφεραν μόνοι τους να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία, η οποία τις περισσότερες φορές προτιμούσε να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί. 

Μετά ήρθαν κι άλλοι μετανάστες από την Ασία ή και πρόσφυγες από χώρες με συρράξεις αλλά δεν πολυδίναμε σημασία. Από όλες τις τακτικές αντιμετώπισης του μεταναστευτικού, αυτή που κινητοποίησε περισσότερο το κράτος ήταν η κατασκευή φράχτη στον Έβρο, έργο που είναι από τα τελευταίες επιλογές στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης.

Με αυτό δεν δικαιώνω ευρωπαϊκά κράτη που στο τέλος τέλος, μόλις είδαν τι γίνεται με τη Συρία το μόνο που σκέφτηκαν είναι κρατήσουν τους Σύρους στα ελληνικά νησιά. Πρέπει να τους αναγνωρίσουμε όμως ότι ήδη από το ’70 και πάνω στα δικαιώματα των προσφύγων δοκιμάστηκαν και πολιτικές για την εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών σκέφτηκαν και στην προοπτική της ένταξης ακόμα των «λαθρομεταστών» όπως τους λέμε εμείς, εργάστηκαν και ιθαγένειες έδωσαν. 
Εμείς, σήμερα τρέχουμε. Κάνουμε πολλά σωστά, αλλά φαίνεται ότι μείναμε πίσω.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
fkaramitsos@yahoo.gr