Πέρα από διχαστικά και ανεπαρκή διλήμματα 

Ένα μέρος του πολιτικού διαλόγου στη χώρα μας, γίνεται με βάση διλήμματα του τύπου: «Καλή η Ευρώπη, κακή η έξοδος από την ΕΕ», ή «καλό το μνημόνιο, κακό το μνημόνιο». Αυτά τα διλήμματα κυριαρχούν από την αρχή της κρίσης και μετατρέπονται σε ιδεολογικά σχήματα πίσω από τα οποία στοιχίζονται απόψεις, κόμματα, πολιτικές, εκλογικές τακτικές και συνθήματα.
Βέβαια πρόκειται για μέρος του διαλόγου που έχει ανοίξει με διάφορες μορφές μέσα στην κοινωνία και όχι για τον ίδιο τον διάλογο, έχει όμως κεντρική θέση μέσα στο πολιτικό γίγνεσθαι και επηρεάζει την κοινή γνώμη. Και είναι λογικό σε ένα βαθμό, όταν έχουμε εκλογές ή και δημοψηφίσματα, να παίζουν ακόμα σημαντικότερο ρόλο τέτοια ερωτήματα. Τα διχαστικά διλήμματα βοηθούν πολύ τις επικοινωνιακές τακτικές των κομμάτων κυρίως στην προσπάθειά τους να συσπειρώσουν τον κόσμο και να τον αναγκάσουν να επιλέξει.

Βαθύτερα προβλήματα

Αυτές τις μέρες με το βρετανικό δημοψήφισμα, τα απλουστευτικά διλήμματα επανήλθαν με κυριότερο το αν είναι καλή ή όχι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ψάχνοντας βέβαια για περισσότερες πληροφορίες για το τι έγινε στη Μ. Βρετανία κατά την προεκλογική περίοδο, βλέπουμε ότι το κύριο ζήτημα ήταν η μετακίνηση ανθρώπων, οι πρόσφυγες, οι ξένοι και πώς επηρεάζεται η εργασία. Είχε δηλαδή διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες όλη αυτή η συζήτηση και επεκτεινόταν σε πολύπλοκα, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Και υπό αυτήν την έννοια, είναι μία συζήτηση που δεν αφορά μόνο την ειδική βρετανική σχέση με την ΕΕ, αλλά και όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κοινωνίες και χώρες. Δεν είναι της ώρας να επεκταθούμε, αλλά προφανώς το ερώτημα αν η εθνική οικονομία ωφελείται από την Κοινή Αγορά ή αν η απελευθέρωση της εργασίας ευνοεί και την ίδια την εργασία τελικά., δεν είναι μόνο βρετανική υπόθεση.

Απαντήσεις

Το κύριο πολιτικό πρόβλημα που αναδεικνύει το δημοψήφισμα είναι το πώς οι πολιτικές αντιλήψεις και ιδέες, μπορούν τελικά να βρουν ακροατήρια ή αν έχουν τη δυνατότητα πειθούς σε συνθήκες σαν αυτές που δημιουργούν τέτοια διλήμματα. Γιατί η ακροδεξιά και ο εθνικισμός πείθουν περισσότερο από την πολιτική των ανοιχτών συνόρων και της ανοχής; Γιατί οι φτωχοί αδιαφορούν για τις οικονομικές αντιλήψεις των τεχνοκρατών περί «ένωσης»; Γιατί υπάρχει τόση επιφυλακτικότητα σε υπερεθνικούς θεσμούς, που δεν ελέγχονται από τις κοινωνίες; Τέτοια ερωτήματα μοιάζουν πολύ εύλογα στις μέρες μας και απαιτούν εμπεριστατωμένες απαντήσεις. Σίγουρα χρειάζονται απαντήσεις και όχι περιφρόνηση τύπου «να, τι αποτέλεσμα έχουν τα δημοψηφίσματα». Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τη δημοκρατία και να μην την αφήσουμε να πέσει στο επίπεδο της μετα-δημοκρατίας, πάνω και πέρα από τον κοινωνικό έλεγχο και τη συμμετοχικότητα, οφείλουμε όχι απλώς να ακούμε τι λέει η κοινωνία, αλλά να της δίνουμε και τη δυνατότητα να εκφράζεται, να ρωτά και να δέχεται απαντήσεις.
Δεν χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη, αλλά περισσότερη δημοκρατία, για να προχωρήσουμε. 

Κάτι πέρα από τις «λύσεις» στο τσεπάκι μας

Αυτό που μας έμαθε η πολιτική αντιμετώπιση της κρίσης, δεν είναι απλώς ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Είναι και ότι δεν παίζει κανένα ρόλο πια, εκείνος που επικαλείται τις λύσεις που έχει στο τσεπάκι του. Δεν μας είναι χρήσιμος. Ο «ειδικός» τεχνοκράτης, ο «γνώστης» μυστικών πληροφοριών, ο «καταφερτζής» που θα μας  βρει τη σωστή έξοδο από το πρόβλημα, εκείνος που έχει «γνωριμίες», ο «σοφός» που ξέρει που βαδίζει ο κόσμος και τα προβλέπει όλα, όλοι αυτοί και πολλοί άλλοι που τόσα χρόνια είναι έτοιμοι να μας σώσουν… δεν μας έσωσαν. Και το έχουμε καταλάβει όλοι πια. Και δεν έχει καμία σχέση με δεξιούς και αριστερούς, πατριώτες και προδότες του έθνους. Όποιος χρησιμοποιεί ακόμα τέτοιους όρους για να απαντήσει σε αυτά που μας συμβαίνουν ή δεν έχει καταλάβει τι γίνεται ή δεν θέλει να μας αφήσει εμάς να καταλάβουμε…
Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος, δεν υπάρχει ένα πρόσημο σε όσα μας συμβαίνουν; Ο καπιταλισμός είναι ένα ουδέτερο σύστημα που απλώς παράγει και μερικά «λάθη»; Προφανώς και δεν είναι τόσο απλουστευτικά τα πράγματα. Αυτό που λέω είναι ότι δεν αρκεί να κολλάμε ένα «αριστερό» πρόσημο σε κάθε σκέψη μας που είναι ενάντια στο μνημόνιο ας πούμε και να νομίζουμε ότι αυτό ήταν, ησυχάσαμε. Ούτε είναι πουθενά χρήσιμο να λέει κανείς ότι είναι «ευρωπαϊστής» ή «μεταρρυθμιστής», για να απαντήσει σε αυτήν την τεράστια άνοδο της φτώχειας και των ανισοτήτων. Η δήλωση ιδιότητας, δεν σημαίνει και επίλυση του προβλήματος.
Κάτι πρέπει να κάνουμε για να ζήσουμε, να ζήσουμε όλοι μαζί καλύτερα, από το να παράγουμε τόσες πολλές «λύσεις» και τόση πολλή «πολιτική» κάθε μέρα…

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
fkaramitsos@yahoo.gr