Τη δυναμική ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος που μπορεί να εργάζεται πάνω στο μέλλον και την προοπτική του μας μεταφέρει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γεώργιος Καψάλης. Σε μία ιδιαίτερη συγκυρία τόσο για τη χώρα και την ελληνική κοινωνία όπως και για το παρόν και το μέλλον της εκπαίδευσης και με ανοιχτό τον εθνικό διάλογο για την Παιδεία, είχαμε μία συνάντηση αφενός για να αποσαφηνίσουμε την κατάσταση που βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και αφετέρου να αφουγκραστούμε τις αγωνίες της ακαδημαϊκής κοινότητας αλλά και τον αγώνα που κάνει.

Τα τελευταία χρόνια φάνηκε ότι τα πανεπιστήμια βρέθηκαν στο στόχαστρο πολλών πολιτικών: Δραματική μείωση των προϋπολογισμών, διαθεσιμότητες κλπ.  Ποια είναι σήμερα η κατάσταση στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ευρύτερα στο χώρο των ελληνικών πανεπιστημίων;
Είναι γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων υπέστη ένα μεγάλο πλήγμα μέσα από τη διαδικασία της διαθεσιμότητας. Χωρίς να εξεταστεί αν πράγματι υπήρχε ή όχι πλεονάζον προσωπικό στα οκτώ μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, τέθηκε σε διαθεσιμότητα ένας μεγάλος αριθμός υπαλλήλων τους, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην εύρυθμη διοικητική λειτουργία των ιδρυμάτων. Η επιστροφή του μεγαλύτερου μέρους των διοικητικών υπαλλήλων του πανεπιστημίου μας που είχε τεθεί σε διαθεσιμότητα, αποτέλεσε μια λύση για την αντιμετώπιση των σημαντικών προβλημάτων σε διοικητικό προσωπικό που αντιμετωπίζουμε. Ελπίζουμε να υπάρξουν ενδιαφερόμενοι υπάλληλοι να μεταταγούν στο Πανεπιστήμιό μας, σύμφωνα με την Πρόσκληση που έχουμε ανακοινώσει και αφορά τόσο τους υπαλλήλους που έχουν ήδη υπηρετήσει στο Ίδρυμα όσο και άλλους ενδιαφερομένους. 
Πράγματι, οι μειώσεις των προϋπολογισμών των πανεπιστημίων της χώρας και κατ’ επέκταση και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων είναι δραματικές και ανέρχονται στο 70% των παλαιότερων προϋπολογισμών τους. Και όλα αυτά τη στιγμή που εκτός από τη διδασκαλία και την έρευνα πρέπει να καλυφθούν οι αυξημένες δαπάνες για τη φοιτητική μέριμνα, όπως είναι η σίτιση και η στέγαση των φοιτητών. Παράλληλα, εμείς ως Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, πληρώνουμε ένα μεγάλο κόστος για πετρέλαιο και ενέργεια κάθε μορφής. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, προσπαθούμε, διεκδικώντας και αναζητώντας πόρους, να σταθούμε ζωντανοί και στο ίδιο υψηλό επίπεδο που βρίσκεται το Πανεπιστήμιό μας. 

Αν και μοιάζει παρακινδυνευμένος ένας πολύχρονος σχεδιασμός μέσα σε αυτό το ρευστό τοπίο, ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι στόχοι του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τα επόμενα χρόνια;
Είναι αλήθεια ότι σε ένα ασταθές και ρευστό περιβάλλον μπορεί να είναι παρακινδυνευμένος ένας πολύχρονος σχεδιασμός για το μέλλον. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι πρέπει να μένουμε απαθείς. Ήδη, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει ένα σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξής του με αποφάσεις όλων των συλλογικών οργάνων του. Το σχέδιο αυτό έχει υποβληθεί και στο κείμενο αξιολόγησης του Ιδρύματος προς την αντίστοιχη Επιτροπή. Πιστεύω ότι, σύντομα και λαμβάνοντας υπόψη και τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, πρέπει ως Πανεπιστημιακή Κοινότητα συνολικά να επανεξετάσουμε και να εμπλουτίσουμε, αν χρειαστεί, τις προτάσεις μας για την περαιτέρω ανάπτυξη του Πανεπιστημίου. 

Η δημιουργία της Αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερα, θεωρείται κομβικό σημείο για τη δημιουργία και Πολυτεχνείου στα Ιωάννινα. Πώς πηγαίνει η πρώτη χρονιά του Τμήματος, τι σχεδιάζετε για τα επόμενα χρόνια και πώς βλέπετε ειδικότερα τη δημιουργία Πολυτεχνείου;
Πράγματι, εκτός των άλλων, η λειτουργία του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων παρέχει τη δυνατότητα για την ίδρυση Πολυτεχνικής Σχολής και όχι Πολυτεχνείου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Και τούτο, γιατί στην περίπτωση αυτή έχουμε τρία Τμήματα Μηχανικών, πενταετούς φοίτησης, που είναι, εκτός από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, το Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, καθώς και το Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών. Η ίδρυση Πολυτεχνικής Σχολής είναι βέβαιο ότι θα συντελέσει καθοριστικά στην απόκτηση επαγγελματικών δικαιωμάτων από το Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών και ασφαλώς θα ενισχύσει τα επαγγελματικά δικαιώματα και των άλλων Τμημάτων. Ο βασικότερος δικός μας άμεσος στόχος είναι τα επαγγελματικά δικαιώματα για το Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών.
Θέλω να διαβεβαιώσω ότι η πρώτη χρονιά για το Τμήμα Αρχιτεκτόνων είναι εξαιρετική. Ήδη, έχουν διοριστεί τα τρία πρώτα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος και σύντομα θα προκηρυχθούν και δύο νέες θέσεις διδακτικού προσωπικού. Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Ηπείρου καλύψαμε όλες τις βασικές ανάγκες του Τμήματος σε σχεδιαστήρια και ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το σημαντικότερο, ωστόσο, θα έλεγα μέσα από την προσωπική επαφή και ενημέρωση που έχω από το Τμήμα, είναι ότι υπάρχει ένα εξαιρετικό και αποδοτικό κλίμα συνεργασίας συνολικά στο Τμήμα που προοιωνίζει ένα ελπιδοφόρο μέλλον.   

Η σύνδεση με την παραγωγή
Είναι ανοιχτή, χρόνια τώρα, μία συζήτηση για τη σύνδεση των πανεπιστημίων με τις τοπικές κοινωνίες και την παραγωγή. Πώς βλέπετε το θέμα αυτό και ειδικά για την περιοχή των Ιωαννίνων και της Ηπείρου;
Γενικότερα, η σύνδεση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με την τοπική κοινωνία αποτελεί πρώτη προτεραιότητά μας και νομίζω ότι αυτό επιτυγχάνεται ήδη σε μεγάλο βαθμό. Γνωρίζετε ότι, στην ουσία, δεν υπάρχει επιστημονική ή πολιτιστική εκδήλωση στην πόλη χωρίς τη συμμετοχή μελών ή Τμημάτων της Πανεπιστημιακής Κοινότητας. Χαίρομαι, μάλιστα, ιδιαιτέρως που κυρίως από εφέτος βλέπω να αναλαμβάνουν ανάλογες πρωτοβουλίες και Τμήματα που δεν είχαν δραστηριοποιηθεί παλαιότερα στον ίδιο βαθμό. 
Ακόμη σημαντικότερες είναι οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε με τα Επιμελητήρια της περιοχής, το ΤΕΙ Ηπείρου και κυρίως με την Περιφέρεια Ηπείρου για δράσεις που αναφέρονται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής στο πλαίσιο ευρωπαϊκών και άλλων προγραμμάτων και ιδιαίτερα του ΕΣΠΑ και του ΠΕΠ Ηπείρου. Έχουμε αναπτύξει ήδη μια σχέση εμπιστοσύνης που θέλω, οπωσδήποτε, να ενισχυθεί προς όφελος και της τοπικής κοινωνίας και του Πανεπιστημίου. Να αναφέρω απλώς την εξαιρετική και απόλυτα πετυχημένη διημερίδα που διοργανώσαμε την προηγούμενη εβδομάδα με θέμα «Αγροδιατροφή: Από την Αλυσίδα  Διαχείρισης σε Αλυσίδα Αξίας», ενώ θα ακολουθήσουν και άλλες πέντε με παρόμοιες θεματικές που άπτονται θεμάτων του πρωτογενούς τομέα. Ανάλογες πρωτοβουλίες λαμβάνουμε και σε επίπεδο Συνόδου Πρυτάνεων σε συνεργασία με άλλα πανεπιστήμια της χώρας, αποβλέποντας στην ενημέρωση των Περιφερειών για το ερευνητικό έργο που μπορούν να αναλάβουν τα πανεπιστήμια σε επίπεδο ενίσχυσης και ανάδειξης του πρωτογενή τομέα.  
Βέβαια, το Πανεπιστήμιο ως ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην πραγματοποίηση της βασικής έρευνας, που επηρεάζει θετικά και συνδιαμορφώνει ανάλογα όλους τους υπόλοιπους τομείς και ερευνητικούς άξονες. Μέγιστο μέλημά μας σε αυτή τη διαδικασία είναι η επιστημονική ενασχόληση των νέων ερευνητών και η παραμονή τους στο Πανεπιστήμιο και τη χώρα μας. Χωρίς αυτούς γινόμαστε καθημερινά φτωχότεροι, χωρίς μέλλον και προοπτική. Η στήριξη της πολιτείας με όλες τις εκφάνσεις της είναι απαραίτητη προϋπόθεση, για να παραμείνουν στη χώρα μας οι νέοι επιστήμονες και ερευνητές. 
Ακόμη, για να αναφερθώ και στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα για τους πρόσφυγες στην πόλη μας, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων προσπαθεί από την πρώτη στιγμή να σταθεί με όποιον τρόπο μπορεί στο πλευρό τους και να εκφράσει την αλληλεγγύη του. Ήδη,  συγκροτήσαμε, με απόφαση της Συγκλήτου, τέσσερις ομάδες εργασίας που θα αναλάβουν διαφορετικούς τομείς υποστήριξης. Οι βασικοί θεματικοί άξονες της δικής μας παρέμβασης είναι η υγεία, η εκπαίδευση, οι αθλητικές και πολιτισμικές εκδηλώσεις, καθώς και ο εθελοντισμός με τη γενικότερη έννοια. 

Έχει ξεκινήσει ο εθνικός διάλογος για την Παιδεία. Προς ποια κατεύθυνση νομίζετε ότι πρέπει να κινηθούν τα πανεπιστήμια; Ποιες θα ήταν οι δικές σας προτάσεις για την ανώτατη εκπαίδευση;
Πράγματι έχει ξεκινήσει ένας διάλογος για την παιδεία, χωρίς, ωστόσο, εμείς ως Πανεπιστήμια να έχουμε μία συγκεκριμένη ενημέρωση για τη φάση στην οποία βρίσκεται, καθώς και για τον χρόνο που απαιτεί η ολοκλήρωσή του. Εμείς θέλουμε να έχουμε αφενός ενημέρωση και αφετέρου να μην υπάρχει κανένας και κανενός είδους αιφνιδιασμός. Θα πρέπει για τις όποιες προτάσεις που θα υπάρξουν, να ζητηθούν και να ληφθούν υπόψη οι απόψεις των Πανεπιστημίων και σε κεντρικό επίπεδο, αλλά και μεμονωμένα ώστε να οδηγηθούμε από κοινού στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Εμείς, ως Σύνοδος Πρυτάνεων, επεξεργαζόμαστε διάφορα επιμέρους θέματα που συμπεριλαμβάνονται στον διάλογο και θα καταθέσουμε σύντομα ανάλογες προτάσεις. Προσωπικά, έχω αναλάβει τον συντονισμό τεσσάρων Πανεπιστημίων για τη διαμόρφωση πρότασης αναφορικά με τον τρόπο εισαγωγής των φοιτητών στα  ΑΕΙ.  

Προέρχεστε από τις Ανθρωπιστικές Σπουδές και γνωρίζετε ότι διεθνώς υπάρχει προβληματισμός για την ενδεχόμενη υποβάθμισή τους, λόγω της μείωσης των κρατικών δαπανών ή την υπερίσχυση μίας τεχνοκρατικής αντίληψης για την εκπαίδευση. Θα αντέξουν την πίεση οι Ανθρωπιστικές Σπουδές;

Σας ευχαριστώ ιδιαίτερα για αυτήν την ερώτηση. Πράγματι είναι γεγονός ότι υπάρχει ένας γενικότερος διεθνής προβληματισμός για το μέλλον των Ανθρωπιστικών Επιστημών και για τον βαθμό που θα μπορέσουν οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες να επιτελέσουν τον ρόλο τους. Πιστεύω, προσωπικά, ότι αποτελεί υποχρέωση όλων μας η ενίσχυση, με κάθε τρόπο, των Ανθρωπιστικών Επιστημών, καθώς και η ανάδειξη του πολλαπλού ρόλου τους για κάθε κοινωνία και για κάθε πολιτισμό. Κρίνω ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία αντιπαλότητα ανάμεσα στις Ανθρωπιστικές Σπουδές και τις σπουδές με Τεχνοκρατικό περιεχόμενο, γιατί πιστεύω ότι και οι δεύτερες έχουν ανάγκη, ιδιαίτερα στην εποχή μας, της υποστήριξης από τις Ανθρωπιστικές Σπουδές. Πολιτιστικές αρχές και αξίες κάθε κοινωνίας και κάθε λαού βασίζονται, διασώζονται και θα υπάρχουν στο μέλλον με την ενίσχυση των Ανθρωπιστικών Επιστημών. 
Εμείς, ως Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, είμαστε τυχεροί που η πρώτη Σχολή του Πανεπιστημίου μας είναι η Φιλοσοφική, αποτελώντας από κοινού με άλλα παρεμφερή Τμήματα και Σχολές που ιδρύθηκαν στη συνέχεια, τον φάρο, αλλά και τον δεσμό ανάμεσα στο πανάρχαιο πολιτιστικό και πνευματικό μας παρελθόν με το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας μας. 

Συνέντευξη ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ