Η αναπομπή στο ΚΑΣ της μελέτης αντικατάστασης της στέγης του τζαμιού του Ασλάν στο Κάστρο των Ιωαννίνων που έγινε από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη,δεν ήταν μία απλή, διαδικαστική υπόθεση.

Δεν είναι έτσι κι αλλιώς σύνηθες να συζητείται για τρίτη φορά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μία μελέτη, ειδικά τη στιγμή που η ίδια μελέτη έχει τύχει της προηγούμενης έγκρισης από το Σώμα και από τις συναρμόδιες υπηρεσίες του υπ. Πολιτισμού. Γιατί λοιπόν κλήθηκε το ΚΑΣ να συνεδριάσει εκ νέου, παρουσία μάλιστα της υπουργού που ζήτησε να ενημερωθεί για όλες τις προτάσεις, που στην ουσία είναι δύο αντικρουόμενες μεταξύ τους;

Στο φύλλο της Πέμπτης η «Ε» παρουσίασε την πρόταση που καταθέτουν οι μελετητές που έχουν αναλάβει τη μελέτη για την αποκατάσταση στο τζαμί του Ασλάν όπου στεγάζεται και το Δημοτικό Μουσείο.

Η πρόταση των μελετητών προβλέπει την αντικατάσταση της στέγης και την επικάλυψη με κεραμίδι βυζαντινού τύπου αφενός, ενώ ειδικά για τον τρούλο του μνημείου προτείνεται η μολύβδινη στέγη.

Η πρόταση αυτή, κατά τους μελετητές εκτιμάται, ότι προσεγγίζει την αρχική μορφή του μνημείου, στοιχείο όμως που προκάλεσε τις πρώτες αντιδράσεις, από την πλευρά της Περιφέρειας Ηπείρου που συμμετέχει στην προγραμματική με το υπ. Πολιτισμού και τον δήμο Ιωαννιτών.

Τα επιχειρήματα υπέρ

της χρήσης μαυρόπλακας

Η Περιφέρεια Ηπείρου «εκπροσωπήθηκε» από την αρχαιολόγο Ελευθ. Τσακανίκα, αναπλ. Καθηγήτρια στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, η οποία έχει παρουσία στα Γιάννενα την τελευταία 10ετία ως σύμβουλος και συνεργάτιδα της Περιφέρειας Ηπείρου σε έργα αποκαταστάσεων, όπως στο τζαμί της Καλούτσανης, στη γέφυρα της Πλάκας, αλλά και στη Μονή Διχουνίου.

Η κα Τσακανίκα ήταν εκείνη που ανέπτυξε στη συνάντηση που έγινε στις 30 Δεκεμβρίου τα επιχειρήματα απέναντι στην πρόταση των μελετητών. Το βασικό επιχείρημα ήταν πως εάν υιοθετηθεί τελικά η πρόταση των μελετητών, αυτό θα συνιστά «μία αλλοίωση, ένα έγκλημα σε βάρος του σπουδαιότερου τοπόσημου των Ιωαννίνων και ενός από τα πλέον χαρακτηριστικά Οθωμανικά μνημεία στον ελλαδικό χώρο».

Σε επιστημονικό επίπεδο έγινε μία πλήρης παράθεση των επιχειρημάτων υπέρ της διατήρησης της μαυρόπλακας στη στέγη του τζαμιού, με την κατάρριψη του επιχειρήματος των μελετητών πως με το κεραμίδι αποκαθίσταται η αρχική μορφή του μνημείου.

Αν αυτό γίνει αποδεκτό, αναφέρθηκε, τότε η αποκατάσταση του μνημείου θα πρέπει να συμπεριλάβει και άλλες «αποσύρσεις» όπως είναι τα «τζαμιλίκια» περιμετρικά του Μουσείου, τα οποία είναι μεταγενέστερα. Αναφορικά με τον εντοπισμό κεραμιδιών στη στέγη, κάτω από τη μαυρόπλακα, η πλευρά της Περιφέρειας αντέτεινε πως αυτό είναι μεν αληθές πλην όμως αποτελεί πλήρη δικαίωση των δικών της ισχυρισμών, καθώς η μαυρόπλακα τοποθετήθηκε ήδη πριν τα μέσα του 19ου αιώνα, έχοντας διαπιστωθεί πως στις συνθήκες των Ιωαννίνων (χαμηλές θερμοκρασίες, παγετός κ.λπ) το κεραμίδι δε μπορεί να αντέξει και παρουσιάζει συνεχείς φθορές, κάτι που θα γίνει και στο μέλλον, αν εφαρμοστεί η πρόταση των μελετητών.

Επίσης, η πρόταση των μελετητών για διαφορετική στέγη στον τρούλο από το υπόλοιπο μνημείο χαρακτηρίστηκε ως επιστημονικά αστήριχτη προσέγγιση. «Δεν υπάρχει πουθενά μνημείο τρικολόρε. Είναι και δεοντολογικά και αναστηλωτικά, λανθασμένη η προσέγγιση», αναφέρθηκε στην επίμαχη συνεδρίαση από την σύμβουλο της Περιφέρειας Ηπείρου.

Σε δύσκολη θέση

ο Δ. Ιωαννιτών

Το ΚΑΣ που συνεδρίασε εκ νέου την Τρίτη δεν έλαβε την οριστική του απόφαση κάτι που αναμένεται να γίνει εντός των επόμενων ημερών.

Η υπουργός Πολιτισμού κα Μενδώνη επεσήμανε σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες ότι πρέπει να ληφθεί υπόψιν για την οριστική απόφαση, η σημασία της συλλογικής μνήμης, ειδικά όταν πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα Οθωμανικά μνημεία στον ελλαδικό χώρο και πως σε κάθε περίπτωση, όποια κι αν είναι η τελική απόφαση, θα πρέπει όλοι όσοι προτείνουν και αποφασίζουν, να είναι κιόλας σε θέση να αναλάβουν και τις ευθύνες τους.

Σημειώνεται ακόμη πως η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων εισηγείται υπέρ της διατήρησης της μαυρόπλακας στη στέγη του μνημείου.

Κάπου στη… μέση βρίσκεται και ο δήμος Ιωαννιτών με τη δημοτική αρχή να βρίσκει όταν ανέλαβε το 2024 τη διοίκηση του δήμου, μία μελέτη σε προχωρημένο στάδιο, χωρίς ουσιαστική δυνατότητα διαφωνίας. Άλλωστε, οι πολιτικοί παράγοντες δε μπορούν να υπεισέλθουν σε επιστημονικά ζητήματα, μπορούν όμως να εκφράσουν υποκειμενικές θέσεις με βάση την αισθητική του καθενός, ενδεχομένως και με βάση την κοινή λογική, ειδικά όταν προτείνεται μία τόσο εμφανής και «βίαιη» μεταμόρφωση σε ένα μνημείο – σύμβολο της πόλης.

Οι ενστάσεις και η ανησυχία ωστόσο που εκφράζεται από τη δημοτική αρχή έχει να κάνει με το ενδεχόμενο καθυστέρησης στην ολοκλήρωση της μελέτης εάν αποφασιστεί να γίνει τροποποίηση της υπάρχουσας, κάτι που θα θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση του έργου, με βάση τις ασφυκτικές προθεσμίες.

Η πλευρά της Περιφέρειας πάντως υποστηρίζει πως ο επιπλέον χρόνος για την τροποποίηση της μελέτης, δε θα είναι πολύς (γίνεται λόγος για διάστημα δύο-τριών μηνών) αλλά σε κάθε περίπτωση η όποια απώλεια χρόνου δεν ισοδυναμεί με την ιστορική αλλοίωση του συγκεκριμένου τοπόσημου, με τη δημοτική αρχή να καλείται να εκφράσει τις απόψεις της, αναλαμβάνοντας όμως και την ευθύνη που της αντιστοιχεί.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ