Άρθρο της Μερόπης Τζούφη *

Η κυβέρνηση παρουσιάζει τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2025 ως αναπτυξιακό, αλλά οι αριθμοί αποκαλύπτουν το αντίθετο: ενίσχυση των ανισοτήτων, βαθιά ανάλγητες και κοινωνικά άδικες πολιτικές, υποβάθμιση των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, όπως και προτεραιότητα στα συμφέροντα των λίγων και των ισχυρών.

Η χώρα μας παραμένει πίσω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε κρίσιμους τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας, τη στιγμή που είμαστε η χώρα που επενδύει σε όπλα και εξοπλισμούς περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε. σε ποσοστό του ΑΕΠ και ταυτόχρονα, η χώρα που υπολείπεται δραματικά στον τομέα των κοινωνικών δαπανών.

Για την Παιδεία, ο προϋπολογισμός του 2025 συνιστά υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης και ένταση της ιδιωτικοποίησης. Η αύξηση του συνόλου των δαπανών κατά 0,9% δεν καλύπτει τις ανάγκες, η μείωση κατά 7,6% των δαπανών από το Π.Δ.Ε. και το Ταμείο Ανάκαμψης οδηγούν σε καθυστερήσεις ή ακυρώσεις σε έργα ψηφιακής αναβάθμισης, κατασκευής και ανακαίνισης σχολικών μονάδων, καθώς και στήριξης των πανεπιστημίων.

Οι δαπάνες για την Παιδεία ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνονται από 2,8% σε 2,7%, τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται στο 4-5%, ενώ οι λειτουργικές δαπάνες μειώνονται από 6,6% σε 6,3%. Υπονομεύεται, έτσι, ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης και ενισχύεται ένα παράλληλο ιδιωτικό σύστημα. Οι σχολικές αίθουσες θα παραμείνουν υπεράριθμες, οι θέσεις των εκπαιδευτικών θα καλυφθούν με καθυστέρηση και οι κενές θέσεις ΔΕΠ στα πανεπιστήμια θα παραμείνουν κενές. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση ευνοεί τα ιδιωτικά συμφέροντα. Ξένα funds εξαγοράζουν μεγάλα ιδιωτικά σχολεία («Kωστέα-Γείτονα», Σχολή Μωραΐτη, Platon School), ενώ η επικείμενη καθιέρωση του International Baccalaureate στα Πρότυπα σχολεία οδηγεί σε νέες εκπαιδευτικές ανισότητες, αφού οι μαθητές των σχολείων αυτών θα προετοιμάζονται για πανεπιστήμια του εξωτερικού, ενώ οι υπόλοιποι θα περιορίζονται στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Παράλληλα, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση θα παραμείνουν στον έλεγχο των ιδιωτικών ΙΕΚ και των εργοδοτών. Φέτος, για πρώτη φορά, δεν χρηματοδοτήθηκε το προπαρασκευαστικό πρόγραμμα προετοιμασίας της Τάξης Μαθητείας των ΕΠΑΛ, με αποτέλεσμα, οι απόφοιτοι να πληρώσουν τα εξέταστρα για την πιστοποίηση του ΕΟΠΠΕΠ.

Επίσης, η θεσμοθέτηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής συνδέεται άμεσα με την πολιτική ενίσχυσης των ιδιωτικών κολλεγίων και πανεπιστημίων και η πρόσφατη προσφυγή στο ΣτΕ από πανεπιστημιακούς καθηγητές και την ΠΟΣΔΕΠ καταδεικνύει τη σοβαρότητα του ζητήματος.

Η κυβέρνηση επαναφέρει και τη διαγραφή των φοιτητών που υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα έτη σπουδών, καθώς αδιαφορεί για το πως η πλειοψηφία των φοιτητών δεν δείχνουν έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλά εργάζονται, για να καλύψουν τα έξοδα των σπουδών τους. Πουθενά στην Ευρώπη δεν υπάρχει οριζόντια διαγραφή φοιτητών και η κυβέρνηση επιλέγει την τιμωρητική διαγραφή τους, υπονομεύοντας το δημόσιο πανεπιστήμιο και ευνοώντας τα ιδιωτικά κολλέγια και πανεπιστήμια, επιτρέποντας τη μεταφορά πιστωτικών μονάδων (ECTS) των φοιτητών που θα διαγραφούν, ενώ όσα δημόσια πανεπιστήμια δεν συμμορφωθούν, απειλούνται με μείωση της χρηματοδότησης.

Παρόμοια είναι η εικόνα και στην Έρευνα και την Καινοτομία, όπου οι προϋπολογισμοί παραμένουν καθηλωμένοι στα επίπεδα του 2018. Η πορεία υλοποίησης σημαντικών έργων παραμένει ασαφής, η χρηματοδότηση του ΕΛΙΔΕΚ είναι ανύπαρκτη, παγώνοντας τις ερευνητικές υποτροφίες και τις προκηρύξεις νέων έργων, με αποτέλεσμα η νέα γενιά ερευνητών να παραμένει εγκλωβισμένη σε επισφαλείς συνθήκες απασχόλησης και το brain-drain να συνεχίζεται, τη στιγμή που η χρηματοδότηση έργων για την «άμυνα» εντάσσεται στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Ανάπτυξης, χωρίς διαφάνεια και δημόσιο έλεγχο, αναδεικνύοντας την προτεραιότητα της κυβέρνησης υπέρ της στρατιωτικής έρευνας.

Η πολιτική της κυβέρνησης υπονομεύει το δικαίωμα στη μόρφωση, ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες και αποκλείει όσους δεν έχουν οικονομική δυνατότητα. Απέναντι σε αυτήν την πολιτική, αγωνιζόμαστε για μια δημόσια Παιδεία και μια ισχυρή Έρευνα, που θα υπηρετούν τις ανάγκες όλων, ανεξαρτήτως κοινωνικής και οικονομικής θέσης. Θέλουμε μια Παιδεία που θα είναι το θεμέλιο μιας δίκαιης, δημοκρατικής και συμπεριληπτικής κοινωνίας και μια Έρευνα που θα λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης, καινοτομίας και προόδου. Μόνο έτσι μπορούμε να εγγυηθούμε ότι η χώρα μας θα αποτελεί σημείο αναφοράς στη γνώση και την επιστημονική πρωτοπορία, εξασφαλίζοντας μια καλύτερη προοπτική για τις επόμενες γενιές.

Η Υγεία

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο προϋπολογισμός για το 2025 επιβεβαιώνει πως ο πολύπαθος τομέας της Υγείας θα παραμείνει σε κρίση, με το ΕΣΥ να δοκιμάζεται από τις ελλείψεις, τις καθυστερήσεις και την ιδιωτικοποίηση. Η EUROSTAT καταλήγει πως η Ελλάδα βρίσκεται στη 2η θέση της Ε.Ε. σε ακάλυπτες ανάγκες υγείας, με ποσοστό που ξεπερνά το 13% -ο ευρωπαϊκός Μ.Ο. είναι 3,8%-, αυξημένο κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019 (επί ΣΥΡΙΖΑ ήταν 8%), όταν και ανέλαβε τη διακυβέρνηση η Ν.Δ., μετά από μια μακρά περίοδο μνημονίων και κρίσης.

Σύμφωνα με τη EUROSTAT, ιδιαίτερα αρνητική είναι και η επιδείνωση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας στη χώρα (2η στην Ε.Ε.), πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο.. Η κατάρρευση της πρωτοβάθμιας φροντίδας και η έλλειψη πρόληψης έχουν ως βασικές αιτίες το υψηλό κόστος υπηρεσιών και την υποβάθμιση του ΕΣΥ, το οποίο υποφέρει από υποχρηματοδότηση, ελλείψεις προσωπικού και εξοπλισμού, αλλά και κτηριακά προβλήματα.

Το μόνιμο προσωπικό του ΕΣΥ μειώθηκε από 79.122 το 2019 σε μόλις 72.122 το 2024, με το υγειονομικό προσωπικό να παραμένει εξουθενωμένο και υπο-αμειβόμενο, με αποτέλεσμα λιγότερες ζωές να σώζονται, περισσότερη αναμονή και χειρότερη φροντίδα για όλους.

Επιπλέον, το 40% των χειρουργικών αιθουσών παραμένουν ανενεργές, ενώ η εμμονή της κυβέρνησης στα απογευματινά χειρουργεία αυξάνει την εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών υγείας, δίνοντας προτεραιότητα σε όσους έχουν να πληρώσουν. Οι τιμές φαρμάκων αυξάνονται συνεχώς, χωρίς επαρκείς ελέγχους και ρυθμίσεις, ενώ οι ιδιωτικοί όμιλοι υγείας δρουν χωρίς περιορισμούς, επιβαρύνοντας οικονομικά τους ασθενείς.

Ο τακτικός προϋπολογισμός για την Υγεία, από 6,051 δισ. θα αυξηθεί σε 6,608 δισ. ευρώ. Όμως, η αύξηση είναι φαινομενική. Με τον πληθωρισμό στο 3,2% και τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες, η υγειονομική κάλυψη των πολιτών υποχωρεί αντί να ενισχύεται. Οι συνολικές δαπάνες για την Υγεία θα μειωθούν  ως ποσοστό του ΑΕΠ από 5,48% σε 5,43%, όταν ο ευρωπαϊκός Μ.Ο. είναι 7,6%.

Πρόκειται, λοιπόν, για έναν ακόμη προϋπολογισμό διαχείρισης και στασιμότητας, χωρίς στρατηγική αναβάθμισης του ΕΣΥ, που προσεγγίζει τις δαπάνες υγείας, όχι ως αναπτυξιακές αλλά ως αναγκαίο κακό και που αδυνατεί να βελτιώσει τις δυνατότητες των ανθρώπων απέναντι στην ασθένεια.

Απέναντι σε αυτή την πολιτική, η Νέα Αριστερά υπερτονίζει την ανάγκη να αυξηθούν οι δαπάνες υγείας στο 6% του ΑΕΠ, πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό Μ.Ο.. Η χώρα μας χρειάζεται μόνιμες προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού και ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των περιφερειακών νοσοκομείων. Και είναι ευθύνη μας να αγωνιστούμε για ένα ισχυρό, σύγχρονο και καθολικό σύστημα υγείας, αντάξιο των αναγκών και των δικαιωμάτων των πολιτών.

Η Ήπειρος και

οι περιφερειακές ανισότητες

Ο προϋπολογισμός του 2025 αναδεικνύει και τις περιφερειακές ανισότητες και την εγκατάλειψη της ελληνικής περιφέρειας. Η Ήπειρος παραμένει μία από τις φτωχότερες περιφέρειες της Ευρώπης, με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ και υψηλά ποσοστά ανεργίας. Οι νέοι μας αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, ενώ τα χωριά μας ερημώνουν χρόνο με τον χρόνο. Οι παραγωγικές προοπτικές εξανεμίζονται, η εργασία υποβαθμίζεται και οι υποδομές καταρρέουν.

Αντί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει έργα ανάπτυξης και κοινωνικής στήριξης, η κυβέρνηση επιλέγει τη σταδιακή εκχώρηση του δημόσιου πλούτου σε ιδιωτικά συμφέροντα. Ο Λιμένας της Ηγουμενίτσας και η Εγνατία Οδός έχουν ήδη ιδιωτικοποιηθεί, το Αεροδρόμιο Ιωαννίνων βρίσκεται σε τροχιά ιδιωτικοποίησης και οι ανησυχίες για την επερχόμενη ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης του νερού είναι πλέον βάσιμες. Πρόκειται για πολιτικές επιλογές που υπονομεύουν τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής και υποθηκεύουν το μέλλον της Ηπείρου. Οι κρίσιμες δημόσιες υποδομές, που θα έπρεπε να λειτουργούν ως μοχλοί ανάπτυξης, μετατρέπονται σε εργαλεία κερδοφορίας για λίγους.

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων βλέπει κάθε χρόνο τον αριθμό των φοιτητών του να μειώνεται δραματικά, λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής και της διαρκούς υποχρηματοδότησης. Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και το Νοσοκομείο «Χατζηκώστα» παλεύουν να λειτουργήσουν με το ελλιπές διαθέσιμο προσωπικό και την ανεπαρκή χρηματοδότηση, που οδηγούν σε κλειστές χειρουργικές αίθουσες και μεγάλες λίστες αναμονής. Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας βρίσκεται σε οριακό σημείο, με τα κέντρα υγείας να παραμένουν υποστελεχωμένα και τα ορεινά χωριά να στερούνται πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες. Η Ήπειρος αξίζει περισσότερα. Χρειάζεται επενδύσεις σε υποδομές, δημόσιες υπηρεσίες, εκπαίδευση και υγεία. Χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αναπτυξιακής πολιτικής που να στηρίζεται στη διαφάνεια, την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιφερειακή συνοχή.

Ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης για το 2025 δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Δεν εξασφαλίζει κοινωνική δικαιοσύνη, περιφερειακή ανάπτυξη και δημόσια χρηματοδότηση σε βασικούς τομείς, όπως η Υγεία, η Παιδεία και οι υποδομές. Είναι ένας ακόμη προϋπολογισμός δημοσιονομικής διαχείρισης, που αγνοεί την πλειοψηφία των πολιτών.

Η Νέα Αριστερά έχει ευθύνη να σταθεί απέναντι σε αυτήν την πολιτική υποβάθμισης, διεκδικώντας ένα καλύτερο μέλλον. Για να υπερασπιστούμε τη δημόσια υγεία, τη δημόσια εκπαίδευση, την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη με ισότητα και διαφάνεια, στο πλευρό της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Είναι ώρα να επενδύσουμε στον άνθρωπο, στις ανάγκες της κοινωνίας και στις προοπτικές των νέων γενεών. Μόνο με έναν προϋπολογισμό δίκαιο, συμπεριληπτικό και αναπτυξιακό θα μπορέσουμε να χτίσουμε μια χώρα που θα μας αξίζει.

* Η Μερόπη Τζούφη είναι βουλευτής

Ιωαννίνων της Νέας Αριστεράς