Η επιστροφή στη στήλη μετά από αρκετές ημέρες πολλαπλών υποχρεώσεων που περιόριζαν τον χρόνο γα σχολιασμό. Η δυνατότητα αναστοχασμού και σχολιασμού μέσα στο χρόνο της ολοκλήρωσης του καθημερινού φύλλου της εφημερίδας παραμένει διαχρονικά μία πρόκληση, δοκιμάζεται όμως ακόμα περισσότερο σε περιόδους έντονων εξελίξεων οι οποίες όμως δεν δείχνουν να έχουν ένα συγκεκριμένο στίγμα ούτε μία δεδομένη κατεύθυνση. Με άλλα λόγια όταν ζούμε με την αίσθηση ότι όλα αποκτούν τα όρια του χάους πλέον, αδυνατούμε να βρούμε κι εκείνη τη γραμμή, το νήμα της αρχής που θα μας βάλει σε ένα νόημα. Αρχίζουμε και αμφισβητούμε για την ικανότητά μας να καταλάβουμε τι γίνεται.

Όλο και περισσότερο τελευταία ακούμε δεξιά αριστερά, ότι το πρόβλημα έχει ιατρική βάση. Οι άνθρωποι νομίζουν  ότι κάτι τους συμβαίνει, ότι το σώμα τους έχει πληγεί και πρέπει να επέμβουν. Βοήθησε και η πανδημία που ευνόησε την αντίληψη ότι υπάρχει ένας «αόρατος εχθρός» που εισβάλλει και μας πλήττει. Σύντομα πάντως, οι περισσότεροι, μετά ίσως και από ένα μπαράζ διαγνωστικών εξετάσεων, αντιλαμβάνονται ότι δεν αρρώστησε μαζικά ο κόσμος όλος και ότι η ιατρική δεν είναι η επιστήμη που θα μας αποκαλύψει τι λάθος φαίνεται να γίνεται στις ζωές μας. Με την υπόμνηση ότι δεν πρέπει να αποφεύγουμε την πρόληψη και θα πρέπει να επιμένουμε να φροντίζουμε το σώμα μας, αλλού θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας για να εντοπίσουμε τις μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν και δεν τις καταλαβαίνουμε- ή τις αλλαγές που δεν συμβαίνουν παρά την ανάγκη τους- και έχει γίνει τόσο δυσχερής η διαχείριση της ζωής μας.

Η φιλοσοφία θα βοηθούσε, η πολιτική οικονομία- και η πολιτική-, η οικολογία, οι επιστήμες τέλος πάντων που αποκρυπτογραφούν τον κόσμο μας, μπορούν να μας δώσουν στοιχεία για το τι γίνεται και τι μπορεί να γίνει. Αλλά ποιος ακούει τους επιστήμονες; Και ποιοι ενδιαφέρονται για πραγματικά δεδομένα;

Οπότε πάλι μας μένει το ερώτημα του νοήματος.  Καταφέρνουμε να σταθούμε όρθιοι και να είμαστε υγιείς, δεν πολυνοιαζόμαστε για τα δεδομένα που δείχνουν προς τα πού κατευθύνεται ο κόσμος μας και μετά τι; Τι θα κάνουμε, πώς θα πορευτούμε;

Ας αναγνωρίσουμε ότι για ένα μέρος της πλειονότητας, το ερώτημα αυτό μένει εκεί παγωμένο και δεν απαντιέται ποτέ. Πορεύονται όπως πάνε τα πράγματα, αδυνατώντας να ελέγξουν την κατάσταση και να πάρουν την κυριότητα της ζωής τους και μένουν να παρασύρονται από το ρεύμα. Μοιρολατρία.

Τα μεγάλα ρεύματα όμως των καιρών μας μάλλον δεν δίνουν και μεγάλη σημασία για τις ζωές των ανθρώπων ούτε για την τύχη του πλανήτη. Η εξάντληση των φυσικών πόρων και η υπερεκμετάλλευση της εργασίας είναι δύο χαρακτηριστικά της σύγχρονης οικονομίας της απελευθερωμένης αγοράς και της απεριόριστης επιδίωξης κέρδους, που δείχνουν παράλληλα ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ένα πολύ μικρό μέρος του όλου σχεδίου. Ποιος νοιάζεται για τους ανθρώπους όταν βγαίνουν τόσα λεφτά, τόσος πλούτος ανείπωτος.

Στη μεγάλη εικόνα του κόσμου μας σήμερα, άνθρωπος σημαίνει το πολύ πολύ καταναλωτής.

Κι ας έχουμε υπόψη μας ότι ειδικά σε όσους πάνε με το ρεύμα χωρίς να αναρωτιούνται και προς το πού κατευθύνεται, εκεί είναι που αναπτύσσονται και οι ιδέες της συνομωσίας, του ανορθολογισμού και εν τέλει της ακροδεξιάς, του ρατσισμού και του φασισμού, όπως έχει δείξει και η εμπειρία του 20ου αιώνα που είναι τόσο νωπή ακόμα.

Έχει νόημα όμως να ψάχνουμε το νόημα; Όλα τόσα απαισιόδοξα είναι; Υπάρχει ακόμα χώρος για μία αισιόδοξη στροφή;  Ας απαντήσουμε θετικά. Κι όχι μόνο γιατί η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού δείχνει ότι και μέσα στις πιο ζοφερές νύχτες κατάφερνε να γεννιέται το φως στο ξημέρωμα. Αλλά κυρίως γιατί ακόμα και η διατύπωση του ερωτήματος για το πώς θα γίνει καλύτερος ο κόσμος μας και πώς θα αλλάξει η ζωή μας, ακόμα και το ερώτημα είναι η αρχή της απάντησης. Για να βρούμε το νόημα της ζωής μας σήμερα, πρέπει πρώτα να αναρωτηθούμε για αυτό.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr